اپیدمی جهانی سل منجر به 2 میلیون مورد مرگ و9 میلیون موارد جدید بیماری در سال میشود. اکثریت بیماران مبتلا به سل در کشورهای در حال توسعه زندگی می کنند، یکی از مشکلات اساسی در درمان بیماری سل در دنیای امروز، موضوع مقاومت دارویی این بیماری است؛ زیرا علاوه بر پر هزینه بودن درمان و خطر بالای مرگ و میر، تهدیدکننده کنترل این بیماری نیز می باشد. تحقیق حاضر با هدف تعیین مقاومت دارویی سویه های ایزوله شده از بیماران مبتلا به سل نسبت به داروهای ضد سل (ایزونیازید، ریفامپین، اتامبوتول واسترپتومایسین) انجام شد. مواد و روشها : در این مطالعه مقطعی،پس از اخذ رضایت نامه کتبی و تکمیل پرسشنامه" نمونه خلط تمام بیماران(اعم از موارد جدید وموارد با سابقه درمان) مراجعه کننده به مراکز بهداشت شهرستانهای مختلف استان مرکزی از فروردین 1390 تا شهریور1391 بررسی و از بین بیمارانی که نتیجه کشت آنان مثبت بود، نمونه های مایکوباکتریوم انسانی با روش بیوشیمیایی شناسایی و جدا گردید و پس از تهیه سوسپانسیون، روی محیط لوانشتاین-جانسون حاوی آنتی بیوتیکهای ضد سل رده اول کشت داده شد و نهایتاً وضعیت مقاومت دارویی 115 ایزوله مایکوباکتریوم توبرکولوزیس نسبت به چهار آنتی بیوتیک ریفامپین، ایزونیازید، اتامبوتول واسترپتومایسین با استفاده از روش نسبی (proportional method) مورد ارزیابی قرار گرفت. نهایتا با استفاده از نرم افزار spss و محاسبه نسبت شانس و فاصله اطمینان 95% عوامل موثر بر مقاومت دارویی شناسایی شدند. همچنین p-value دو سویه کمتر از 05/0 معنادار در نظر گرفته شد. یافته ها : در این بررسی میانگین سنی 19.75±52.23 سال بود 48.7% مذکر و 56.6% ساکن شهر و 91.3% ایرانی بودند.همچنین 10.4% را موارد با سابقه درمان تشکیل می داد و2.6% بیماران hiv+ بودند.در مجموع 67.8% (78 ایزوله) به هر چهار دارو حساس بودند و32.2% (37ایزوله) به یک یا چند دارو مقاومت داشتند. مقاومت به ایزونیازید در 15.6% سویه ها ومقاومت به ریفامپین در 9.6% ، اتامبوتول 17.4% واسترپتومایسین در 14.8% سویه ها دیده شد.میزان سل مقاوم به یک دارو معادل 14.8% ، دو دارو 11.3%، سه دارو4.4% وچهار دارو1.7% بود. در بین سویه های مقاوم بیشترین مقاومت مربوط به اتامبوتول (1/54 درصد) و بعد از آن به ترتیب ایزونیازید(7/48 درصد)، استرپتومایسین(46 درصد)، ریفامپین (7/29 درصد) بود.در این بررسی 8/7% ایزوله ها (24.3% سویه های مقاوم) از نوعmdr-tb بود. میزان مقاومت با سن کمتر از 45 سال ، اسمیرخلط +2 و +3، سابقه درمان سل و مثبت ماندن اسمیر خلط در پایان ماه دوم و سوم ارتباط معنی داری داشت. همچنین بروز سل mdr-tb با سن کمتر از 45 سال ، سابقه درمان سل و مثبت ماندن اسمیر خلط در پایان ماه دوم و سوم ارتباط معنی داری داشت. نتیجه گیری: بررسی مقاومت دارویی سویه های مایکوباکتریوم مورد مطالعه نشانگر آن است که موارد بروزmdr-tb قابل تامل می باشد و به همین دلیل توجه دقیق جهت جلوگیری از به وجود آمدن سویه های مقاوم و انتشار آن ضروری است. بهترین راه پیشگیری از ایجاد مقاومت دارویی، اجرای صحیح استراتژیdots وتجویز صحیح ، مناسب و کامل رژیم درمانی تحت نظارت مسقیم یک ناظردلسوز ، علاقمند و آموزش دیده برای درمان است.