نام پژوهشگر: فاطمه معصومی ورکی
فاطمه معصومی ورکی سید محسن تقوی
این پژوهش با هدف بررسی ژن های دخیل در بیماری زایی و تعیین نقش این ژن ها در بیماری زایی جدایه های .sp streptomyces عامل جرب سیب زمینی انجام شد. بیماری زایی 36 جدایه از باکتری های streptomyces جدا شده از لکه های آلوده روی غدّه های سیب زمینی ارقام بورنت و آگریا با علائم مختلف از قبیل جرب توری، زنگاری، جرب برجسته، فرورفته و از مزارع مختلف در استان فارس و شهرستان بهار همدان در شرایط گلخانه بررسی شد. نتایج این آزمون شش ماه بعد و پس از رشد کامل غدّه های دختری ثبت گردید. علائم ایجاد شده متنوّع بودند اما هیچ علامت جرب برجسته ای روی غدّه های دختری مشاهده نشد. جدایه هایی که از یک نوع علامت خاص مثلاً جرب فرورفته روی یک غدّه جداسازی شده بودند قادر به تولید همان نوع علائم در گلخانه نبودند. وجود ژن txtab (ژن دخیل در مسیر بیوسنتز تاکستومین) در همه جدایه های بیماری زا روی سیب زمینی و تربچه به وسیله pcr به اثبات رسید. تاکستومین یک فیتوتوکسین تولید شده به وسیله گونه های بیماری زای متعدّدی در جنس streptomyces می باشد که در گونه های غیر-بیماری زا وجود ندارد. حضور این ژن در تمام جدایه های بیماری زا و غیاب آن در جدایه های غیر بیماری زای بررسی شده در این پژوهش نشان دهنده نقش مستقیم این ژن و به دنبال آن فیتوتوکسین تاکستومین در بیماری زایی جدایه های ایرانی است. در مورد ژن nec1 ، جدایه هایی وجود داشتند که بیماری زا بوده اما ژن nec1 در آن ها حضور نداشت. هم چنین یک جدایه از بهار همدان که با وجود داشتن ژن nec1 بیماری زا نبود. این مشاهدات نشان می دهد این ژن ممکن است یک نقش کمکی در پرآزاری ایفا کند. ژن toma نیز چنین حالتی را از خود نشان داد. سه جدایه وجود داشتند که فاقد ژن toma بودند، اما ژن nec1 را داشتند و روی سیب زمینی و تربچه بیماری زا بودند، در سایر موارد ژن toma در جدایه های بیماری زا حفاظت شده بود ودر غیر بیماری زاها حضور نداشت. حفاظت شدگی این ژن ها در بیشتر استرین های بیماری زا نشان دهنده یک نقش برای این ژن ها در بر هم کنش های میزبان- بیمارگر است.