نام پژوهشگر: نسترن سلیمانی برزی

بررسی بیوسیستماتیکی جنس .thalictrum l از خانواده آلاله (ranunculacea) در ایران
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه الزهراء - دانشکده علوم پایه 1391
  نسترن سلیمانی برزی   منیژه پاکروان فرد

جنسl. thalictrum از خانواده آلاله (ranunculaceae) با 200-120 گونه از گیاهان علفی چند ساله، گلدار و اغلب ریزوم دار به شمار می آید. ساقه ها معمولا افراشته و برگ ها غلاف دار و دنداده دار اند. در این پژوهش، بررسی های بیوسیستماتیکی از قبیل: مطالعات سیتوژنتیک، فیلوژنی مولکولی، آنالیزهای آماری، آناتومی برگ، آناتومی ساقه، آناتومی میوه و آناتومی اپیدرم برگی بر روی گونه های این جنس در ایران شامل: th. isopyroides, th. sultanabadense, th. foetidum, th. tacabicum, th. mazandaranicum, th. minus var. minus-var. majus, به عمل آمد. در مطالعات سیتوژنتیک، شمارش کروموزومی th. minus var. majus برای اولین بار در ایران و دنیا به عمل آمد. در مطالعات تشریحی اپیدرم برگی، صفات تعداد سلول های روزنه، عرض سلول نگهبان روزنه، شکل سلول های اپیدرمی احاطه کننده روزنه و تیپ روزنه ها ( آلاله یا آنموسایتیک و شب بو یا آنیزوسایتیک) صفات کلیدی اپیدرم برگی در جداسازی گونه ها از همدیگر بودند. در مطالعات تشریحی ساقه، صفات گوشه دار بودن ساقه، تعداد لایه های سلول های اپیدرم، کلانشیم، فیبر اسکلرانشیم، پارانشیم، وجود یا عدم وجود آوند آبکش داخلی و تعداد لایه های آن در صورت وجود و تعداد حلقه های دسته جات آوندی صفات کلیدی برش عرضی ساقه در جداسازی گونه ها از همدیگر بودند. در مطالعات تشریحی برگ، صفات تعداد لایه سلول های اپیدرمی، پارانشیم نردبانی، پارانشیم اسفنجی، کلانشیم، وجود یا عدم وجود سلول های فیبر اسکلرانشیم، وجود یا عدم وجود کرک و جایگاه آن صفات کلیدی برش عرضی برگ در جداسازی گونه ها از همدیگر بودند. در مطالعات تشریحی میوه، صفات تعداد گوشه های میوه، تعداد لایه سلول های اپیدرم، پارانشیم، فیبر اسکلرانشیم، قطر دسته جات آوندی، وجود یا عدم وجود کرک صفات کلیدی برش عرضی میوه در جداسازی گونه ها از همدیگر بودند. تفاوت های میان ساختارهای تشریحی اپیدرم برگی، ساقه، برگ و میوه، بین گونه ها قابل تشخیص بوده و موجب شناسایی و جدایی گونه ها از یکدیگر گردید. در بررسی صفات ریختی، در بررسی تجزیه به عامل ها توسط نرم افزار spss ver. 16، آنالیزهای مقدماتی نشان داد که شش فاکتور اول حدود 99.999% از کل تنوع، شامل 18 صفت از 29 صفت، را تبیین می کنند که صفات: ارتفاع ساقه، طول دمبرگ، وجود یا عدم وجود گوشوارک، تعداد شیار های میوه و شکل برگچه ی پایینی، بیشترین ضریب همبستگی مثبت را در میان سایر صفات از خود نشان دادند. این آنالیز در جداسازی گونه های مختلف از یکدیگر و شناسایی آن ها موثر واقع شده و مرز گونه ها توسط فنوگرام ward و نمودار رسته بندی تعیین گردید. در فیلوژنی مولکولی، تعیین توالی ژنوم هستوی با مارکر its و تعیین توالی ژن های کلروپلاستی با مارکر trnl,f، صورت گرفته و ارتباط بین گونه ها با یکدیگر با استفاده از نرم افزار های mega 5 و paup ver. 4.0 جایگاه آن ها از لحاظ نزدیکی توالی ژنی مشخص گردید. وجود دو واریته ی var. majus-th. minus var. minus و جایگاه آن ها با این روش مشخص گردید. آنالیزهای آماری و فیلوژنی مولکولی، نه تنها یکدیگر را رد نکردند، بلکه موید یکدیگر نیز بودند. در این تحقیق، با استفاده از مقایسه توالی ژنهای trnl, f و its4, 5a مشخص شد که گونه ی th. simplex گزارش شده در ایران صحیح نمی باشد.