علم نوین روان کاوی، با شناخت ضمیر ناخودآگاه و کشف «من» دوگانه انسان، توانسته است ساحت های پنهان و کشف ناشدنی روان وی را تحلیل کند. نقد روان کاوانه نیز با اتّکا بر مبانی این دانش در صدد است با کشف همپیوندی های موجود بین ادبیات و روان انسان، تفسیری روان شناختی از آثار ادبی ارائه دهد. در این میان به نظر می رسد قابلیت های نقدهای روان کاوانه در آثار جعفر مدرس صادقی، به ویژه گاوخونی، بیژن و منیژه، و شاه کلید درخور توجه است؛ تا جایی که می توان آرای دو روان کاو بزرگ، یعنی فروید و یونگ را همزمان در آنها بررسی کرد. این پژوهش با بهره گیری از روش توصیفی- تحلیلی، قصد دارد میزان تأثیرپذیری از اندیشه این دو دانشمند را در سه اثر فوق بررسی کند تا انواع ساز و کارهای دفاعی، تحلیل روان شناختی رویا، تابوها و کهن الگوها را مورد نقد قرار دهد. با توجه به پژوهش های انجام شده، به نظر می رسد در داستان گاوخونی، تحلیل رویا، تابوهای روانی و تأثیر عقد? ادیپ برجسته است. در بیژن و منیژه نیز انواع ساز و کارهای روانی از جمله «فرافکنی»، «تداعی» و تأثیر عقد? ادیپ به چشم می خورد. در داستان شاه کلید نیز برجسته ترین و مهم ترین ساز و کارهای روانی در ساختار روانی داستان قابل نقد است. علاوه بر این، سه اثر فوق بستری از برجسته ترین کهن الگوهای ناخودگاه جمعی بشر به شمار می رود.