از آن جا که تأثیرات شهرسازی معاصر ایران از موج مدرنیسم و جهانی شدن، سبب از خود بیگانگی فرهنگی و اجتماعی و فاصله گرفتن شهرها از اصول و ارزش های اسلامی، ایرانی و ملی شده است، لذا بازیابی و احیای ارزش های شهرسازی بومی اسلامی ایرانی، از طریق شناخت و تأمل در شهرسازی سنتی و اسلامی ایران و نیز برقراری ارتباط مناسب بین شهرسازی سنتی و مدرن ضرورت می یابد. از این رو، رساله حاضر، با هدف شناخت ویژگی های شهرسازی اسلامی و ایرانی و شهرسازی معاصر، و تشخیص میزان فاصله و تفاوت شهرسازی معاصر نسبت به دوره اسلامی در ایران، با بکارگیری مطالعه ای تطبیقی در شهر دزفول، به عنوان نمونه ای موردی از شهرهای سنتی ایران، به بیان تفاوت ها و شناخت ویژگی های آن دو پرداخته است. در این راستا ابتدا با تفحص در خیل آثار محققین و پژوهشگران شهر اسلامی، به تشخیص صفات کلی شهرسازی اسلامی ایرانی در یک مدل جامع همت گماشته و سپس با بررسی منابع، آثار کتابخانه ای، مصاحبه و تحقیق میدانی در شهر دزفول، به تطبیق این خصوصیات در بافت دوره اسلامی و معاصر پرداخته شده است. خصوصیات حاصل آمده از بررسی دیدگاه های پژوهشگران نسبت به شهر اسلامی و ایرانی را می توان بر اساس مفهوم در سه دسته ی معنایی، پایداری و زیبایی تقسیم بندی نمود. تطبیق و بررسی ویژگی های این مدل در شهر دزفول، نمایان گر انطباق چشمگیر آن با شهرسازی دوره اسلامی دزفول و نیز تفاوت قابل ملاحظه آن با شهرسازی معاصر دزفول می باشد. به بیانی دیگر شهرسازی معاصر شهر دزفول از نظر صفات پایداری، زیبایی و معنایی، فاصله زیادی با مدل شهرسازی اسلامی ایرانی دارد. در نتیجه توجه به این خصوصیات در ساماندهی و هویت بخشی به شهرسازی معاصر در احیای ارزش های اسلامی و ایرانی شهر معاصر ضروری می نماید.