نام پژوهشگر: شکیبا حامی گازرانی
شکیبا حامی گازرانی جلیل مهرزاد سلاکجانی
منطقه کلاته چوبک از توابع بخش کوهسرخ، در 35 کیلومتری شمال شهرستان کاشمر قرار دارد. در محدوده مورد مطالعه سه روستای چلپو، اوندر و خضربیگ واقع شده است. این منطقه تحت تاثیر گسل های نرمال و معکوس به شدت تکتونیزه شده و دارای پتانسیل معدنی بالا از نظر آنتیموان، آرسنیک و طلا است. در این مطالعه به منظور بررسی منشاء و میزان آلودگی در منطقه، نمونه برداری از سه منبع سنگ، خاک و آب صورت گرفت. 14 نمونه سنگ برداشت شده از منطقه، با استفاده از روش xrd و icp-es مورد آنالیز کانی شناسی و عنصری قرار گرفت. با استفاده از نتایج آنالیز عنصری، نسبت تمرکز عناصر نیز محاسبه شد. تعداد 22 نمونه خاک جهت مطالعه عناصر سنگین به روش icp-es، مورد آنالیز عنصری قرار گرفت. اندازه گیری درصد اکسیدهای اصلی به روش xrf، درصد مواد آلی به روش (walkly & black) و درصد کربنات کلسیم به روش خنثی سازی توسط اسیدکلریدریک تعیین شد. برای ارزیابی میزان آلودگی در نمونه های خاک، شاخص زمین انباشتگی، فاکتور آلودگی، درجه آلودگی اصلاح شده و تعیین ارتباط میان عناصر و پارامترهای مواد آلی، کربنات کلسیم و ph، ضریب همبستگی spearman محاسبه گردید. تعداد 9 نمونه مختلف آب شرب ساکنین و گوسفندان منطقه نیز برداشت و پارامترهای ph، ec، tds و t در زمان نمونه برداری اندازه گیری شد. غلظت کاتیون ها در آب به روش icp-ms و غلظت آنیون ها به روش تیتراسیون تعیین شد. در نمونه های آب برداشت شده ضمن تعیین تیپ و رخساره، شاخص های کیفی awqi، wqi و شاخص های فلزی mi، hpi محاسبه و کیفیت این منابع از نظر شرب، کشاورزی و صنعتی ارزیابی شد. با توجه به مطالعات انجام شده در منطقه کلاته چوبک، لیتولوژی منطقه منشاء اصلی آلودگی به شمار رفته و فرایندهای طبیعی فعال باعث ورود عناصر سمی نظیر آرسنیک به محیط آب و خاک شده و اثرات نامطلوبی را بر روی ساکنین و گوسفندان منطقه گذاشته است. بنابراین به منظور بررسی امکان ورود آرسنیک به غذای انسان و گوسفندان و تعیین اثر این عنصر بر روی گوسفندان منطقه ی مورد مطالعه، بطور تصادفی 14 نمونه پشم، ادرار و 15 نمونه خون از گوسفندان گله های منطقه تهیه شد. میزان غلظت آرسنیک در دو بیومارکر ادرار و پشم اندازه گیری و اثر آرسنیک بر روی پارامترهای هماتولوژیک خون گوسفندان بررسی شد. مطالعه زمین شناسی زیست محیطی و پزشکی حاضر نشان می دهد که حضور عنصر سمی آرسنیک در آب شرب، خاک و بدن گوسفندان منطقه کلاته چوبک منشاء زمین زاد داشته و حضور آرسنیک در محیط نیز سلامتی گوسفندان منطقه را به شدت تحت تاثیر قرار داده است. توصیه می شودکه نظارت وکنترل بیشتری روی ورود آرسنیک به آب و غذای حیوانات و انسان بوسیله نهادهای زیربط انجام گیرد. مطالعه حاضر زمینه ای برای پژوهش های چند جنبه ای اثرات زیست محیطی آرسنیک بر سیستم ایمنی حیوانات و انسان می باشد.