نکاح و طلاق یکی از مباحث مهم فقهی است که محقق حلی و علامه حلی، دو فقیه برجسته مکتب حله معروف به فاضلان و دارای کتب ارزشمند فقهی در بعضی از مسائل آن اختلاف نظر دارند. با بررسی آثار فاضلان و شرح و تعلیقات آن حدود سیزده اختلاف نظر در این مباحث بدست آمد اکثر فقهای معاصر نظر علامه را تأیید کرده ولی در مقابل برخی طرفدار نظر محقق بودند. اصول و قواعد فقهی در مبحث نکاح جایگاه ویژه ای دارد چرا که فقط در چند مبحث بیان شده ؛ شش قاعده فقهی از جمله قاعده لاضرر، مقتضی و مانع ، صحت، لزوم و شرط و چهارمبحث اصولی مثل اصاله الحقیقه، و نهی مقتضی فساد به کاررفته است. نتیجه ی که از این پژوهش می توان گرفت نزدیک بودن مبانی دو فقیه در اکثر مسائل فقه به خصوص نکاح و طلاق و تأثیرپذیری فقهای بعد از آنها از مبانی و دلایل فقهی فاضلان می باشد. کلمات کلیدی : محقق حلی، علامه حلی ، نکاح، طلاق ، مبانی فقهی .