چکیده هدف این پژوهش تدوین و استانداردسازی بسته آموزشی مهارت های ارتباط با خانواده همسر بر مبنای آسیب شناسی تعاملی در خانواده های شهر اصفهان بود . این تحقیق در دو بخش کیفی و کمی به شناسایی آسیب های تعاملی زوجین و خانواده همسر پرداخت . در بخش کیفی مصاحبه نیمه ساختاریافته ای با زوجین و خانواده همسران که با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شده بودند ، انجام شد . در بخش کمی دو پرسشنامه های آسیب شناسی تعاملی تهیه شد . پرسشنامه آسیب شناسی تعاملی زوجین و خانواده همسر بر روی نمونه ای با حجم 161 نفر (81 زن و 80 مرد ) و پرسشنامه آسیب شناسی تعاملی خانواده همسر با عروس / داماد بر روی نمونه ای به حجم 133 نفر (70 زن و 63 مرد ) که با روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شده بودند ، اجرا شد . ابزار تحقیق شامل فرم مصاحبه نیمه ساختار یافته ، پرسشنامه محقق ساخته آسیب شناسی تعاملی زوجین و خانواده همسر بود . داده ها با استفاده از محاسبه فراوانی ،میانگین ، انحراف معیار و آزمون t مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت . نتایج بدست آمده نشان داد که آسیب های تعاملی زنان با خانواده همسر به ترتیب عبارتند از مرزبندی نادرست ، کمیت و کیفیت نادرست ارتباط ، بدرفتاری ، انتظارات وتوقعات ، حسادت ، کینه توزی و ایجاد اختلاف ، وابستگی همسر به خانواده اش ، توزیع نامتوازن قدرت ، تفاوت های فرهنگی ، اجتماعی و عدم پذیرش عروس و آسیب های تعاملی مردان با خانواده همسر به ترتیب عبارت بودند از کمیت و کیفیت نادرست ارتباط ، مرزبندی نادرست ، وابستگی همسر به خانواده اش ، بدرفتاری ، حسادت ، کینه توزی و ایجاد اختلاف ، توزیع نامتوازن قدرت ، انتظارات و توقعات ، تفاوت های فرهنگی و اجتماعی و عدم پذیرش داماد. همچنین نتایج نشان داد آسیب های تعاملی خانواده همسر با عروس به ترتیب عبارتند از نگرانی نسبت به زندگی زناشویی فرزند ، کمیت و کیفیت نادرست ارتباط ، انتظارات و توقعات ، حسادت ، کینه توزی و ایجاد اختلاف ، تفاوت های فرهنگی و اجتماعی ، بدرفتاری و عدم پذیرش عروس و آسیب های تعاملی خانواده همسر با داماد به ترتیب عبارت بودند از نگرانی نسبت به زندگی زناشویی فرزند ، کمیت و کیفیت نادرست ارتباط ، انتظارات و توقعات ، حسادت ، کینه توزی و ایجاد اختلاف ، تفاوت های فرهنگی و اجتماعی ، عدم پذیرش داماد و بدرفتاری . نتایج نشان داد در آسیب های تعاملی انتظارات و توقعات و تفاوت های فرهنگی ، اجتماعی در زنان و مردان تفاوت معناداری وجود دارد و میزان این دو آسیب در زنان بیشتر از مردان است اما در آسیب های تعاملی خانواده همسر با عروس / داماد تفاوت معناداری بین عروس و داماد ملاحظه نشد . در پایان با توجه به آسیب های شناسایی شده و پیشینه نظری و پژوهشی تحقیق دو بسته آموزشی مهارت های ارتباط زوجین با خانواده همسر تدوین و پس از نظرخواهی از 5 نفر از اساتید مشاوره خانواده دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه اصفهان استاندارد سازی شد . از نتایج این تحقیق می توان در جهت افزایش آگاهی خانواده ها نسبت به آسیب های تعاملی زوجین و خانواده همسر و ارائه راهکارهایی جهت پیشگیری و رفع آسیب های موجود و بهبود روابط زوجین و خانواده همسر استفاده کرد.