رادیکال آزاد گونه ی اتمی یا مولکولی است که بتواند به صورت مستقل وجود داشته باشد و حاوی الکترون منفرد در یکی از اربیتال های مولکولی خود باشد. رادیکال های آزاد موجود در بدن شامل گونه های فعال اکسیژن دار (ros) و گونه های فعال نیتروژن دار (rns) می باشند. تنش اکسایشی عبارت است از شرایطی که در آن تولید گونه های فعال اکسیژن ) ros ( بیشتر ازآنتی اکسیدان های دفاعی است و منجر به صدمات اکسایشی مولکول های سلول می شود. رادیکال های آزاد باعث پراکسیداسیون لیپیدها، اکسیداسیون پروتئین ها و صدمات به dna می شوند و در نهایت منجر به مرگ سلولی می گردند. ازجمله بیماری هایی که توسط ros ایجاد می شوند می توان به سرطان، پارکینسون و آلزایمر اشاره کرد. گیاهان، سیستم بسیار کارآمد و بهینه ای را برای برداشت ros دارا می باشند. ترکیبات آنتی اکسیدانی گیاهان شامل انواعی از مولکول ها )فنول ها،کاروتنوئیدها و ویتامین ها( چکیده پایان نامه های دانشگاه رازی کرمانشاه دانشکده : علوم و آنزیم ها )سوپراکسید دیسموتاز،کاتالاز وگلوتاتیون پراکسیداز( می باشد. از جمله گیاهانی که می تواند کاندیدای مناسبی برای مطالعات آنتی اکسیدانی باشد، گیاه باریجه (ferula gummosa boiss) است. گیاه باریجه، گیاهی است که عموماً درکوهستان ها و ارتفاعات مناطق زنجان، تهران، دماوند و چهارمحال و بختیاری رویش دارد. برخی از ترکیبات شیمیایی مربوط به میوه این گیاه شناسایی شده اند که از آن جمله می توان به ترکیبات فنولی و فلاوونوئیدی اشاره کرد. در این پژوهش، با توجه به محتوای شیمیایی گیاه باریجه، خاصیت آنتی اکسیدانی عصاره های آبی وآلی و همچنین اسانس آن با روش های frap ، dpph ، orac و caa مورد بررسی قرار گرفت. داده های به دست آمده از سنجش frap نشان داد که عصاره ی 5 % متانولی برگ باریجه بیشترین فعالیت آنتی اکسیدانی را دارد. بعد از آن، عصاره ی 5 % متانولی گل باریجه و عصاره ی ??? % اتانولی برگ باریجه بیشترین میزان فعالیت آنتی اکسیدانی را داشتند. عصاره ی اتانولی 5 % گل باریجه کمترین میزان فعالیت آنتی اکسیدانی را دارا بود. سنجش frap برای اسانس گل و برگ گیاه باریجه به دلیل مشکل حلالیت اسانس ها انجام پذیر نبود. داده های به دست آمده از سنجش fc نیز نتایج مشابه با سنجش frap را نشان داد. اما این آزمون، به دلایل مشابه با آنچه در مورد آزمایش frap وجود داشت، روی اسانس گیاه انجام نگرفت. تست dpph به صورت سینتیکی و غیر سینتیکی روی عصاره ها و اسانس گل و برگ گیاه باریجه انجام شد. نتایج این تست نیز مشابه با نتایج به دست آمده از تست frap بود. تست orac نیز به صورت سینتیکی روی عصاره های متانولی و اتانولی برگ و گل گیاه باریجه انجام شد. محاسبه ی ضریب همبستگی بین روش ها نشان داد که روش های frap ، dpph و fc بیشترین میزان همبستگی را با یکدیگر دارند. ارتباط بسیار پایینی بین روش های frap ، dpph و fc با روش orac وجود دارد. علت این امر می تواند به این دلیل باشد که روش orac به صورت سینتیکی عمل آنتی اکسیدان ها را مورد بررسی قرار داده و مکانیسم آن نیز مبتنی بر انتقال هیدروژن می باشد. در این پژوهش، روش caa که برای اندازه گیری فعالیت آنتی اکسیدانی در محیط سلولی به کار می رود، برای اندازه گیری فعالیت آنتی اکسیدانی عصاره ی متانولی 5 % گل باریجه روی سلول های k562 انجام شد. داده ها حاکی از آن بود که احتمالاً ترکیبات فعال عصاره یا در غشای سلولی نفوذ کرده و واکنش های زنجیری رادیکال در سطوح غشا را قطع کرده است، یا اینکه به گونه ای توسط سلول جذب شده اند و با رادیکال های فعال اکسیژن در درون سلول واکنش داده اند. در نهایت می توان این گونه نتیجه گیری نمود که ارزیابی فعالیت آنتی اکسیدانی یک ترکیب )یا عصاره یک گیاه( با استفاده از یک روش به منظور معرفی آن به عنوان یک آنتی اکسیدان نامناسب است. همچنین هیچ یک از روش ه ای شیمیایی مرسوم، فعالیت ترکیبات آنتی اکسیدانی در in vivo و پیچیدگی های متابولیسمی آن ها را در نظر نمی گیرد. از این رو، روش caa با لحاظ کردن برخی از پیچیدگی های متابولیسمی )از قبیل نفوذ ترکیب فعال به درون سلول و در امان ماندن از سیستم دفاعی سلول( می تواند روش مفیدتری برای ارزیابی و تعیین کمی فعالیت آنتی اکسیدانی ترکیبات کاندیدا باشد.