نام پژوهشگر: حنیفه خورمایی
حنیفه خورمایی فرشاد کیانی
فرسایش خاک در استان گلستان به علت موقعیت جغرافیایی، اقلیمی، تخریب بیش از حد منابع و وجود گستره وسیعی از اراضی از رسوبات لس، در محدوده بحرانی قرار گرفته و تعیین روش مناسب برای اندازه گیری میزان فرسایش پذیری خاک ها، از اولویت های مهم مدیریت آن به شمار می-رود. روش هایی متفاوت برای ارزیابی شاخص فرسایش پذیری خاک وجود دارد که مهم ترین آن شاخص فرسایش پذیری ویشمایر و اسمیت است. با توجه به مقادیر بالای سیلت و آهک منطقه، اختلاف موجود با مناطقی که این شاخص در آن ها ایجاد شده و اشکالات پیش رو، هدف این پژوهش، بررسی میزان توانایی شاخص فرسایش پذیری ویشمایر و اسمیت برای خاک های لسی شرق استان بود و در آن فرسایش پذیری خاک به دو روش نموگراف ویشمایر و تعیین مقدار حقیقی آن محاسبه و سرانجام مقایسه گردید. در این راستا، 6 کرت اندازه گیری انتخاب و پس از انجام آزمایش-های فیزیکی و شیمیایی خاک، مقدار فرسایش واقعی کرت ها در چهار بارش با شدت های 75/12، 46/3، 47/9 و 766/5 میلی متر بر ساعت اندازه گیری گردید. نتایج نشان داد که بافت خاک مورد مطالعه سیلتی لوم و مقدار آهک از 75/11 تا 75/23 درصد، مواد آلی از 335/0 تا 028/4 درصد، اکسید آهن از 136563/0 تا 419375/0 درصد و پایداری خاکدانه از 5832/0 تا 14603/1 میلی-مترمتغیربود. شاخص ویشمایر از طریق اندازه گیری میزان سیلت + شن ریز، شن، ساختمان و نفوذپذیری در حدود 05/0 تا 092/0 مگا گرم در ساعت بر مگا ژول در میلی متر بدست آمد. ارزیابی دقت شاخص ویشمایر از نتایج مقدار فرسایش واقعی (a) و نیز مقادیر بدست آمده توسط مدل swat و دو شاخص فرسایش دهندگی، r مبتنی بر شدت بارش نیم ساعته و r بدست آمده از شاخص فورنیه انجام و نتایج نشان داد که شاخص ویشمایر نسبت به مقدار واقعی فرسایش پذیری بدست آمده از کرت ها و شدت بارش نیم ساعته 182 برابر و با r فورنیه 11/4 برابر و این شاخص در اندازه گیری با مدل swat و شدت بارش نیم ساعته 6 برابر و با r فورنیه 35/0 برابر بدست آمد. نتایج بدست آمده برآورد بیشتر شاخص فرسایش پذیری ویشمایر و اسمیت در خاک های مورد مطالعه را نشان می دهد. ضعف کارایی این شاخص در اراضی لسی، لزوم تحقیقات بیشتر در این زمینه را اجتناب ناپذیر ساخته است.