چکیده در این پایان نامه سعی شده است، تا با استفاده از منطق فازی و الگوریتم ژنتیک با مسئله خوشه بندی ترکیبی برخورد شود. با استفاده از منطق فازی می توان اطلاعات بیشتری را از مجمع خوشه ها استخراج کرد که این امر می تواند منجر به ترکیب بهتر خوشه ها شود. همچنین الگوریتم ژنتیک می تواند با کاوش وسیع تر فضای مسئله نتیجه بهتری را نسبت به سایر روش های خوشه بندی ترکیبی ارایه کند. در حل مسئله با الگوریتم ژنتیک دو محور کلی می تواند مورد نظر قرار گیرد: الف) کد کردن مسئله خوشه بندی ترکیبی به گونه ای که بتوان با استفاده از الگوریتم ژنتیک آن را حل کرد. ب) طراحی تابع ارزیابی به گونه ای که راهنمای خوبی برای یافتن نتیجه بهتر برای مسئله خوشه بندی ترکیبی شود. در این پایان نامه از نمایش رشته ای برای کدکردن مسئله استفاده شده است. همچنین یک تابع برازندگی فازی جدید برای الگوریتم ژنتیک طراحی شده است که به طور موثری منجر به کارایی بالای بهینه سازی می شود. نتایج آزمایشات نیز که روی مجموعه داده های استاندارد مختلف پیاده سازی شده است، نشان از کارایی بالای روش پیشنهادی دارند. واژه های کلیدی: خوشه بندی، خوشه بندی ترکیبی، الگوریتم ژنتیک، منطق فازی. ?