در پژوهش حاضر آلیاژ cu-16wt%ge برای اولین بار تحت عملیات آلیاژسازی مکانیکی و عملیات حرارتی بعدی قرار گرفته و تغییرات ساختاری و ریزساختاری آلیاژ با استفاده از روش های مشخصه یابی مختلفی مانند پراش پرتو ایکس تفکیک بالا، میکروسکوپ گسیل الکترونی روبشی متأثر از میدان، میکروسکوپ الکترونی عبوری، میکروسکوپ الکترونی عبوری تفکیک بالا، آنالیز حرارتی تفاضلی و وزن سنجی حرارتی مورد مطالعه قرار گرفت. به علاوه، با افزودن نیکل به آلیاژ، cu84ge16-xnix, (x=1,3,5) ، اثر این عنصر انتقالی بر ویژگی های ساختاری آلیاژ دوتایی مس- ژرمانیم مورد ارزیابی قرار گرفت. با توجه به نتایج بدست آمده، مشاهده شد که محلول جامد نانوکریستالی ?-cu(ge) با ساختار کریستالی fcc در زمان های اولیه ی آسیاکاری تشکیل شده که با ادامه ی فرایند آلیاژسازی مکانیکی، بخشی از ترکیب آلیاژ آمورف شد و در زمان های طولانی تر به ترکیب بین فلزی با ساختار کریستالی hcp تبدیل شد. به علاوه، افزایش درصد نیکل موجب ریز شدن اندازه ی کریستالی و اندازه ی ذرات پودر شده و تشکیل فاز بین فلزی ? در حین آسیاکاری را به تعویق انداخت. هم چنین افزودن نیکل موجب تأخیر در وقوع تحول نانوکریستالیزاسیون در حین عملیات حرارتی شد. تصاویر hrtem اثبات کرد که فصل مشترک زمینه ی محلول جامد ? و فاز ثانویه ی ? کاملاً ناهمدوس بوده که برخلاف نتایج ارائه شده توسط محققان قبلی می باشد. همچنین نتایج xrd و tem اثبات کرد که پس از عملیات حرارتی در دماهای نسبتاً بالا، آلیاژها خاصیت نانوکریستالی خود را حفظ کرده و پایداری حرارتی بالایی دارند. مکانیزم های مرتبط با این عدم رشد ناگهانی اندازه ی کریستالی نیز مورد بحث و بررسی قرار گرفت.