نام پژوهشگر: صابر شمسی جامخانه
صابر شمسی جامخانه هاشم حبشی
چکیده امروزه استفاده از شاخصهای اکولوژیک برای شناخت وضعیت اکوسیستم ها و پایش و ارزیابی تغییرات ایجاد شده طی زمان در کشورهای پیشرفته به صورت امری متداول درآمده است . منابع اکوسیستم جنگلهای هیرکانی از یک سو بر اثر عوامل مختلف دستخوش تخریب قرار گرفته و به سمت ناپایداری اکوسیستم سوق می کند و از سوی دیگر فقدان اطلاعات پایه امکان برقراری سامانه پایش منابع را با چالش جدی روبرو ساخته است . از جمله شاخصهای اکولوژیک که ضعف اطلاعات مربوط به آن به خوبی مشهود است آگاهی از توان تولید زیست توده اکوسیستم های جنگلی و گونه های آن است . در اکوسیستم های جنگلی اهمیت مطالعه زیست توده جنگل از آنجا ناشی می شود که میزان آن بیانگر توان تولید در واحد سطح در واحد زمان می باشد . با استفاده از معادلات آلومتری و روابط هر یک از اجزای درخت با قطر برابر سینه و طول درخت می توان زیست توده را برآورد کرد . با هدف تخمین زیست توده درختان به کمک متغیرهای محیطی 97 اصله از چهار گونه راش ، ممرز ، انجیلی و خرمندی که در نشانه گذاری سال 1388 چکش خورده بودند و متغیرهای قطر برابر سینه ، قطر بالایی تنه ، طول تنه ، قطر شاخه ها ، طول شاخه ها ، وزن سرشاخه ها ، طول درخت و ضخامت هوموس خاک اندازه گیری شد . از روش ولنتاین و با احتمال انتخاب 25 درصد از شاخه ها در قسمت تاج نمونه گیری شد . زیست توده در قسمت تنه با استفاده از حجم یابی و تعیین چگالی آن بدست آمد . روابط خطی و غیر خطی بین زیست توده کل و زیست توده اجزای درخت با متغیرهای محیطی شامل متغیرهای خاکی ، اقلیمی و مشتقات اولیه و ثانویه توپوگرافی بررسی شد . نتایج برای گونه های راش ، ممرز ، انجیلی و خرمندی در مدل های آلومتری با دو متغیر قطر برابر سینه و طول درخت به عنوان متغیرهای درختی محاسبه گردید . نتایج نشان داد عامل جهت دامنه مهمترین متغیر محیطی است که واریانس عمده تغییرات زیست توده کل راش را بیان می نماید . برای تخمین زیست توده گونه ممرز انحنای افقی ، گونه انجیلی درجه حرارت و گونه خرمندی انحنای مسطحاتی مهمترین متغیرهای محیطی بودند . نتایج بررسی روابط بین ویژگیهای خاک ، توپوگرافی و اقلیمی مورد بررسی با زیست توده درختان نشان داد که ویژگیهای اقلیمی بیشترین سهم و ویژگیهای خاک کمترین سهم را در ایجاد تغییرات زیست توده درختان دارند . از بین ویژگیهای توپوگرافی مورد بررسی جهت و شیب دامنه ، انحنای افقی و عمودی بیشترین همبستگی ها را نشان دادند لیکن 28-60 درصد تغییرات زیست توده کل گونه های مورد بررسی توسط متغیرهای جهت دامنه ، ارتفاع از سطح دریا و انحنای مسطحاتی قابل پیش بینی و تخمین خواهند بود .