مقدّمه: دیابت به عنوان یک اختلال متابولیک داری اثرات مخربی بر دستگاه های مختلف از جمله دستگاه تولیدمثل است. از آن جا که تکوین و تمایز گنادها تحت تأثیر هورمون های جنسی از جمله استروژن و آندروژن هاست و هیپرگلیسمی احتمالاً موجب تغییر در سطوح این هورمون ها می شود. در این مطالعه اثرات هیپرگلیسمی و تجویز انسولین بر سطوح مادری استروژن و آندروژن و نیز ساختار بیضه در جنین و زاده های بالغ مورد بررسی قرار گرفت. موّاد و روش ها: از آن جا که در شرایط هیپرگلیسمی مادری القایی ناشی از استرپتوزوتوسین، تعداد نوزادان کم و امکان حفظ آن ها تا سن دو ماهگی بسیار کم بود، این تحقیق در دو شرایط متفاوت و به-صورت زیر انجام شد. آزمایش اول- برای بررسی اثر هیپرگلیسمی مادری بر ساختار بیضه زاده های دوماهه، پس از تأیید آمیزش، 12 موش صحرایی باردار به 3 گروه: کنترل، هیپرگلیسمیک تحت درمان با انسولین ((1 iu/100g bw/day) ؛ stz+ins) و هیپرانسولینمی ((1 iu/100g bw/day)؛ ins) تقسیم شدند. پس از زایمان و زمانی که فرزندان دو ماهه شدند، دو فرزند نر به طور تصادفی از هر مادر انتخاب و پس از بیهوشی بیضه چپ آن ها خارج، فیکس(بوئن)، برش گیری و رنگ آمیزی(h&e) شد. سپس پارامترهای مورفولوژیکی بیضه ها: وزن بیضه، قطر لوله های منی ساز، قطر مجرای لوله های منی ساز و ضخامت اپیتلیوم زایا اندازه گیری شد. آزمایش دوم- برای بررسی اثر هیپرگلیسمی مادری بر ساختار بیضه جنین های 17 روزه، 6 موش صحرایی باردار به دو گروه کنترل و هیپرگلیسمیک تحت درمان با انسولین ((0.5 iu/100g bw/day) ؛stz+ins.) تقسیم شدند. در روز 17 حاملگی جنین ها به کمک عمل سزارین خارج، فیکس(فرمالین)، برش گیری و رنگ آمیزی(h&e) شدند و سپس ساختار بیضه جنین ها مورد بررسی و مقایسه قرار گرفت. در هر دو آزمایش تزریق استرپتوزوتوسین در روز 7 حاملگی انجام شد و در روز 9 حاملگی پس از تأئید هیپرگلیسمی، تزریق روزانه انسولین به صورت زیرپوستی (در آزمایش اول تا پایان دوره شیردهی و در آزمایش دوم تا روز 16 حاملگی) انجام شد. برای سنجش های هورمونی، از موش های حامله در روز 14 حاملگی سرم خون تهیه شد. نتایج: در مقایسه با گروه کنترل، نتایج حاصل از آزمایش اول نشان داد که در گروه ins سطح استروژن به طور معنی داری (01/0p<) کاهش و قطر لوله های منی ساز و ضخامت اپیتلیوم زایا به طور معنی داری افزایش می یابد (05/0p<). همچنین قطر لومن لوله های منی ساز در این گروه کاهش یافت (05/0p<). در گروه stz+ins انسولین تراپی مانع از بروز اثرات هیپرگلیسمی مادری بر ساختار بیضه شد به طوری که بین پارامترهای بیضه در این گروه و گروه کنترل تفاوت معنا داری دیده نشد. در آزمایش دوم، نتایج حاصل از سنجش هورمونی نشان داد که در مقایسه با گروه کنترل، اگرچه در گروه stz+ins سطح استروژن به طور معنا داری افزایش می یابد(01/0p<)، ولی تفاوت محسوسی بین ساختار بیضه جنین های دو گروه دیده نشد. نتیجه گیری: از نتایج حاصل از تحقیق حاضر چنین برمی آید که تجویز انسولین نه تنها می تواند بخش عمده ای از اثرات منفی هیپرگلیسمی بر ساختار بیضه را کاهش دهد بلکه در شرایط هیپرانسولینمی اثرات مثبت آن برجسته تر می شود. انسولین احتمالاً به طور غیرمستقیم و از طریق محورhpg و نیز با اعمال اثرات مستقیم و موضعی با تأثیر بر تکوین و تمایز بیضه ها در دوران جنینی و نوزادی عملکرد بیضه در دوران بلوغ را تحت تأثیر قرار می دهد.