نام پژوهشگر: سمانه رودپشتی
سمانه رودپشتی غلامحسین مروج
شته ی خردلlipaphis erysimi (kalt.) از مهم ترین آفات کلزا در ایران و سایر مناطق گرمسیر جهان است. هفت رقم از سه گونه ی جنس brassica شامل کلزا brassica napus l. (cv. hyola401, licord, elite, okapi, rgs003)، شلغم روغنی (cv. park land) b. rapa l. و خردل هندیb. juncea l. (cv. land race) جهت بررسی مقاومت آنتی زنوز و آنتی بیوز نسبت به شته ی l. erysimi تحت شرایط گلخانه با دمای 2±25 درجه ی سانتی گراد، رطوبت نسبی 5±60 درصد و دوره ی نوری 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج آزمون آنتی زنوز نشان داد، بین تراکم شته های مستقر شده روی ارقام مختلف مورد مطالعه در هر یک از ساعات شمارش (48 و 72 ساعت) تفاوت معنی داری وجود داشت. انبوهی شته روی ارقام rgs003 و okapi به طور معنی دار کمتر از سایر ارقام بود. نتایج آزمون آنتی بیوز بیانگر تفاوت معنی دار شاخص های جدول زیست باروری شته شامل نرخ ذاتی افزایش(rm)، نرخ خالص باروری (ro)، میانگین طول نسل (t) و نرخ متناهی افزایش جمعیت (?) روی ارقام مختلف بود. بیشترین مقدار نرخ ذاتی افزایش جمعیت شته ی خردل روی رقم land race (324/0 ماده/ماده/روز) و کمترین آن روی رقم elite (278/0 ماده/ماده/روز) بود. اثر مقاومت القایی در ترجیح میزبانی و توانایی های زیستی شته ی خردل روی دیسک های برگی و گیاهچه های کامل گونه های کلزا (رقم okapi)، خردل هندی (رقم land race) و منداب eruca sativa mill. بررسی گردید. نتایج تجزیه واریانس دوطرفی نشان داد که اثر گونه های گیاهی در رجحان شته ی خردل معنی دار بود. شته ها 48 ساعت پس از رهاسازی به b. juncea در مقایسه با دو گونه ی دیگر رجحان بیشتری داشتند. همچنین، گونه های مختلف اثر معنی داری روی نرخ رشد نسبی شته نیز داشتند و بیشترین مقدار mrgr با میانگین 01/0 ± 22/0 میکروگرم/میکروگرم/روز روی گونه ی b. juncea مشاهده شد. همچنین، نرخ ذاتی افزایش جمعیت شته ی خردل تحت تاثیر مقاومت القایی قرار داشت و مقدار آن روی گیاهان آلوده به طور معنی داری کمتر از گیاهان سالم بود. در مجموع نتایج حاصل از این بررسی نشان داد که گونه های مختلف گیاهان خانواده ی چلیپاییان اثر متفاوتی روی رجحان و توانایی های زیستی شته ی خردل داشتند. همچنین مقاومت القایی این گیاهان، توانایی های زیستی این شته را بهطور منفی تحت تاثیر قرار داد، اما در رجحان شته ی خردل تاثیرگذار نبود. گونه هایbrassica ، eruca sativa، رجحان، توانایی های زیستی، شته ی خردل lipaphis erysimi