ایران قبل از تهاجم اعراب دارای فرهنگ و تمدن بسیار غنی بوده، اما بعد از فروپاشی دولت ساسانیان و تسلط اعراب بر ایران ، خواه ناخواه این فرهنگ و تمدن در رویارویی با اسلام دچار تحول گردید. در ابتدا ایرانیان به دلیل عدم آشنایی با دین اسلام دچار مشکلات عدیده ای گردیده و بالطبع برخورد دو فرهنگ متفاوت و نابرابر، اثراتی را در پی داشت. بررسی پیشینه تاریخی و اوضاع فرهنگی ایران قبل از اسلام و پیامدهای حمله اعراب به ایران از نکاتی است که در این پژوهش مورد توجه قرار گرفته است. روی کار آمدن دولت اموی ،به دلیل برتر دانستن نژاد عرب از سوی این دولت و دشمنی حاکمان این خاندان با نژاد غیر عرب ،ایرانیان در تنگنا و انزوای فرهنگی،سیاسی و اجتماعی قرار گرفتند و از توان و نیروی آنها به مانند دوره های بعد از امویان استفاده ای به عمل نیامد. با روی کار آمدن دولت عباسیان که در سایه حمایت و پشتیبانی ایرانیان قدرت را در دست گرفتند، دوران نفوذ و رونق فرهنگ ایران آغاز گردید.در آغاز دوره عباسی ،بیشتر وزیران ،دبیران ،صاحب منصبان مالی و نیز دانشمندان و علمای برجسته و مردان ادب از ایرانیان بودند.دوره آغازین خلافت عباسی که عصر طلایی تمدن اسلامی خوانده شده و به خاطر پیشرفتهای فکری، نوآوریهای ادبی و تعالی فرهنگی از دیگر دوره ها ممتاز است به میزان زیادی مرهون شرکت ادیبان ،فیلسوفان،متکلمان ،ریاضیدانان ،منجمان و پزشکان ایرانی دانسته شده است. افرادی نظیر یحیی بن خالد،ابن مقفع ،ابوسهل نوبختی ،خاندان فضل بن سهل ،صاحب بن عباد ، بنی موسی و افرادی از خاندان بویه در زمینه های علمی و فرهنگی فوق دارای آثار و تالیفات گرانبهایی بودند که در این تحقیق به برخی از آنها اشاره شده است روش پژوهشگر در این تحقیق، تحلیلی- توصیفی و استفاده از منابع معتبر ، مرتبط با موضوع و مقایسه و بررسی منابع بوده است. کلید واژه ها : خاندانهای ایرانی ، فرهنگ ، تمدن ، ایرانی ـ اسلامی