به منظور بررسی اثرات توام تنش خشکی و اسید سالیسیلیک (sa) بر تغییرات مورفوفیزیولوژیکی و بیوشیمیایی گیاه نخود، آزمایشی بر روی دو ژنوتیپ از مجموعه کلکسیون نخود مشهد1 (mcc441 و mcc358) در چهار سطح تنش خشکی بر اساس ظرفیت زراعی2 ( %fc100، %fc75 ، %fc50 و %fc25) و تیمار sa mm)7/0( به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی و با سه تکرار صورت گرفت. بر اساس نتایج به دست آمده ، تنش خشکی باعث کاهش تمام پارامترهای مورفولوژیکی گیاه شد که در مورد ارتفاع و وزن خشک بخش هوایی تاثیر تنش خشکی بر ژنوتیپmcc358 بیشتر از ژنوتیپ دیگر بود. طول ریشه در ژنوتیپ mcc441 در شرایط تنش خشکی در سطح تنش %75، %50 و%25 کاهش بیشتری نسبت به شاهد یافت. در شرایط تنش خشکی مقاومت روزنه ای گیاه افزایش یافت که این افزایش در ژنوتیپ mcc358 نسبت به شاهد بیشتر بود. سایر پارامترهای فیزیولوژی (پتانسیل آب برگ، شاخص پایداری غشاء و کارایی فتوسیستم ii) در شرایط تنش خشکی کاهش یافت که در تمام این موارد تاثیر تنش خشکی بر ژنوتیپ mcc441 بیشتر از ژنوتیپ دیگر بود. در شرایط تنش خشکی میزان کلروفیل a،b و کلروفیل کل کاهش و نسبت کلروفیل a/b افزایش یافت که در ژنوتیپ mcc441 این افزایش در نسبت کلروفیل a/b نسبت به شاهد بیشتر از ژنوتیپ دیگر بود. میزان کاروتنوئیدها نیز در شرایط تنش خشکی کاهش یافت که در ژنوتیپ mcc441 نسبت به شاهد بیشتر بود. میزان پرولین برگ در سطح تنش %25 و %50 افزایش یافت که در ژنوتیپ mcc441 این افزایش بیشتر از ژنوتیپ دیگر بود. فعالیت آنزیم گایاکول پراکسیداز نیز در سطح تنش %50 و%25 به طرز معنی داری افزایش یافت که در ژنوتیپ mcc358 این افزایش نسبت به شاهد بیشتر بود. تیمار sa باعث افزایش ارتفاع و وزن خشک بخش هوایی و همچنین طول و وزن خشک ریشه شد که این افزایش در ژنوتیپ mcc358 بیشتر از ژنوتیپ دیگر بود. نسبت وزن خشک اندام هوایی/ وزن خشک ریشه بعد از تیمار با sa کاهش یافت که در ژنوتیپmcc441 نسبت به شاهد کاهش بیشتری نشان داد. مقاومت روزنه ای،کارایی فتوسیستم ii وپتانسیل آب برگ بعد از تیمار با sa افزایش یافت که در ژنوتیپ mcc358 این افزایش بیشتر از ژنوتیپ دیگر بود، اما افزایش شاخص پایداری غشاء در ژنوتیپ mcc441 بیشتر بود. همچنین تیمار sa باعث افزایش رنگیزه های فتوسنتزی شد. میزان پرولین در ژنوتیپ mcc441 بعد از تیمار با sa افزایش یافت. همچنین تیمار sa باعث افزایش فعالیت آنزیم گایاکول پراکسیداز در ژنوتیپ mcc358 شد، اما تاثیر معنی داری بر میزان فعالیت آنزیم مذکور در ژنوتیپ mcc441 نداشت. به نظر می رسد که تاثیر زیان آور تنش خشکی بر ژنوتیپ mcc441 بیشتر از ژنوتیپ mcc358 بوده است و sa نتوانست تاثیرات آنتی اکسیدانی خود را در بهبود شرایط ناشی از تنش خشکی در ژنوتیپ mcc358 به خوبی اعمال کند. 1- mashhad chickpea collection (mcc) 2- field capacity)fc) واژه های کلیدی: تنش خشکی ، اسید سالیسیلیک ، شاخص پایداری غشاء ، ژنوتیپ ، کارایی فتوسیستم ii