با توجه به اهمیت نهضت مشروطه در تاریخ سیاسی-اجتماعی ایران و نقش بسزای آن در شکل گیری ادبیات معاصر و رابطه متقابل و تنگاتنگ تحولات سیاسی و فرهنگی این دوران با یکدیگر، بررسی آثار هنری تاثیر گذار در فرهنگ و ادبیات کشور ضروری به نظر می رسد. مسمط "یادآر ز شمع مرده یادآر" دهخدا که یکی از آثار ماندگار دوران مشروطه است، در این نوشتار مورد برسی قرار گرفته است. در این بررسی، ابتدا اوضاع اجتماعی و فرهنگی دوران مشروطه و جایگاه دهخدا و روزنامه صور اسرافیل در ادبیات مشروطه و معاصر، بررسی شده و به برخی از آثار و خدمات مهم فرهنگی و سیاسی دهخدا و تاثیری که بر فرهنگ جامعه ادبی کشور داشته ، اشاره شده است. سپس مسمط « یادآر ز شمع مرده یادآر «، انگیزه و عوامل فرهنگی- اجتماعی موثر در سرایش آن و ویژگی های ادبی شعر بررسی شده است. در ادامه و با هدف بیان تاثیرات این مسمط بر اشعار شاعران دیگر، مختصری از زندگی نامه و آثار برخی از شاعران معاصر که تحت تاثیر این شعر، آثاری از خود به جای نهاده اند، بیان شده و با جستجو در کتب و مجلات گوناگون، بخشی از اشعاری که به اقتفای شعر دهخدا سروده شده نیز، بررسی و مقایسه گردیده است. شاعران مورد بحث عبارتند از: پروین اعتصامی، حیدر علی اصفهانی، ملک الشعرا بهار، عبدالرحمان فرامرزی، یحیی آرین پور، یحیی سمیعیان و اسدا.. اشتری. اشعار مذکور از لحاظ موسیقی، وزن، تخیل، صور خیال، درونمایه، عاطفه و زبان شعر، مورد بحث قرار گرفته اند. در پایان مشخص شده است که مسمط دهخدا نسبت به تمامی اشعاری که به اقتفای آن سروده شده اند، از جهات گوناگون، برتری کامل دارد و اشعار اعتصامی و کمالی نیز نسبت به سایر اشعار این گروه از موقعیت بهتری برخوردارند. در خاتمه بیان شده است که چرا این سروده مورد توجه و تحسین بزرگان ادبیات کشور قرار گرفته و به عنوان یکی از نشانه های نوآوری در شعر معاصر شناخته شده است.