نام پژوهشگر: هما صالح زاده

سیاست های مذهبی دوره تیموریان
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه ارومیه - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1391
  هما صالح زاده   مسعود بیات

سلسله تیموریان درسال (911ـ771 ه. ق )، با حکومت تیمور آغاز گردید؛ قلمروشان از هرات و سمرقند در شرق تا شام و مصر در غرب را شامل می شد. تیموریان در طول حکومت خود در مناطق مختلف سیاست های متفاوتی در پیش گرفتند. بیشتر سیاست آنان با زمینه های مذهبی پیوند داشت.تیموریان با شعار رهایی مسلمانان از ظلم و ستم و تجدید دوباره دین اسلام به نواحی مختلف لشکرکشی می کردند. گاهی مذهب دستاویزی برای کشتار و غارت در این مناطق بود. مبنای حکومت در جوامع مسلمان، کسب مشروعیت از گروه های مذهبی بود، که از جایگاه والایی در میان مردم برخوردار بودند. بنابراین تیموریان به گروه های مذهبی ـ مانند سادات، مشایخ و علما ـاحترام می گذاشتند. تیموریان می توانستند به واسطه ی این گروه ها، با سرعت و صرف هزینه کمتری قلمرو خود را توسعه دهند. با توجه به گسترش تصوف، سلاطین تیموری بیش از دوره های قبل به مشایخ صوفی توجه داشتند و در زمینه سیاسی و نظامی و اقتصادی از آن بهره می گرفتند. این توجه و احترام تا حدی بود که برای تیموریان خطری نداشته باشد. برخورد سلاطین تیموری با شیعیان با توجه به شرایط موقعیت و اهدافشان بود. سیاست مذهبی شان در برخورد با غیر مسلمانان نیز همانند پادشاهان گذشته مقابله جویانه و به عنوان انجام فریضه جهاد برای توسعه اسلام بود. سلاطین تیموری از نیروی جغتایی که اکثریت سپاهیانشان را تشکیل می دادند، بهره می بردند بنابراین می بایست خود را پایبند به یاسا و سنت های مغولی نشان می دادند. پی بردن به سیاست های مذهبی تیموریان به طور مشخص و دقیق امکان پذیر نیست، زیرا تیموریان هرگاه منافعشان اقتضا می کرد به قوانین مغولی یا قوانین اسلامی عمل می کردند. تحقیق حاضر می کوشد، ضمن بیان شرایط و موقعیت منطقه در هنگام ظهور تیمور، به نحوه ی برخورد تیموریان با مسلمانان و غیر مسلمانان بپردازد و با استفاده از منابع دوره ی تیموری و به کمک تحقیقات جدید، سیاست های مذهبی تیموریان را مورد بحث گذارد.