نام پژوهشگر: علی اکبر صحرانورد

فرهنگ آبیاری سنتی در خراسان شمالی (مورد مطالعه دهقانان نیلوفربخش سنخواست)
پایان نامه دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی 1391
  علی اکبر صحرانورد   اصغر عسکری خانقاه

دانشمندان با پژوهشهای گسترده نقش و اهمیت آب را به عنوان یکی از موثرترین عوامل یکجانشینی بشر معرفی کرده اند.آریائیان پس از کوچ و اسکان در فلات ایران با پدیده کم آبی روبرو گشتند، از آنرو با ترفندها و ابداعهایی مانند قنات پایه گذار تمدنهای عظیم ایران باستان گردیدند.قنات در خراسان دارای پیشینه ای طولانی می باشد.وجود قنات های کهن مانند قنات قصبه گناباد و رشته قناتهای بسیار دیگری این مهم را آشکار می سازند.بیشتر قناتهای حوزه پژوهش بایر گشته اند و چند رشته ای که به جای مانده است با آبدهی ناچیز همچنان دهقانان را امیدوار نگه داشته اند.قنات نیلوفر از جمله آن قناتهایی است که در گذشته ای دور،شکل ظاهری قنات را دارا بوده اما با تخریب شدن آن،آب مانند چشمه ای جوشان از زمین تراوش می کند و تنها نامی از قنات نیلوفر در اسناد باقی مانده است. در این پژوهش برآن هستیم تا فنون،آداب،باورهای پیرامون آبیاری سنتی دهقانان قنات نیلوفر را بررسی نماییم و نظامهای نگهداری،توزیع و تقسیم آب قنات که اکنون به چندین جویبار منشعب از شاخه اصلی تقسیم می گردد. جویبارهای هفتگانه که از قنات نیلوفر منشعب می گردند با نظامی دیرینه توزیع و تقسیم می شوند.نگهداری و لایروبی این جویبارها با نوعی همدلی و همبستگی گروهی در میان دهقانان همراه است.اکنون تا چه اندازه این نظامها و راهکارهای سنتی در امر آبیاری،یاریگر دهقانان برای یک زندگی بدون دغدغه مناسب هستند.