امروزه برای داشتن یک سیستم کشاورزی پایدار، استفاده از نهاده هایی که جنبه های اکولوژیکی سیستم را بهبود بخشند و مخاطرات محیطی را کاهش دهند ضروری به نظر می رسد. به منظور مطالعه اثر کودهای شیمیایی (npk) و زیستی برخصوصیات کمّی و کیفی گیاه دارویی ریحان آزمایشی در سال 1390 در گلخانه ی تحقیقاتی دانشکده ی کشاورزی بیرجند در قالب آزمایش فاکتوریل بر پای? طرح کاملاً تصادفی با 15 تیمار و 4 تکرار اجرا گردید. فاکتور اول کود بیولوژیک در 3 سطح شامل: شاهد(عدم تلقیح = m0)، کود زیستی مرکب یک (pseudomonas41+ azospirillum+ azotobacter =m1)، و هم چنین کود زیستی مرکب دو (pseudomonas187+ azospirillum+ azotobacter =m2) و فاکتور دوم کود شیمیایی(npk) بر اساس آزمون خاک در 5 سطح با نسبت های (0=npk، %25=npk، %50=npk، %75=npk، %100=npk) بود. صفات اندازه گیری شده شامل شاخص های کمّی (ارتفاع، وزن تر برگ، وزن تر ساقه، وزن تر اندام های هوایی، وزن خشک برگ، وزن خشک ساقه، بیوماس، سطح برگ) و کیفی (درجه ی سبزینگی، درصد پروتئین، درصد ازت، درصد فسفر و درصد پتاسیم برگ) ریحان بود. نتایج حاصل از تجزیه واریانس داده های آزمایش نشان داد اثرات اصلی تیمارهای کود شیمیایی (npk) بر صفات مذکور در سطح احتمال یک درصد معنی دار شد (01/0>p). اثرات اصلی کود بیولوژیک نیز بر صفات کمی و کیفی بجز، درجه سبزینگی و بیوماس کل که در سطح احتمال 5 درصد معنی دار بود(05/0>p)، در سایر صفات اندازه گیری شده، در سطح احتمال یک درصد ایجاد اختلاف معنی داری نمودند(01/0>p). اثرات متقابل تیمارهای کودی فقط بر صفات وزن تر برگ، سطح برگ، درصد ازت و درصد پروتئین در سطح احتمال 5 درصد معنی دار شد. (05/0>p). در بین دو نوع کود زیستی مورد استفاده،کود زیستی مرکب یک(p41aa)، عملکرد بهتری در افزایش صفات مورد بررسی و بهبود تغذیه ای گیاه ریحان داشت. واژه های کلیدی: باکتری های تحریک کننده رشد گیاه، گیاهان دارویی، حاصلخیزی، کشاورزی پایدار