در میانه ی رو به اواخر قرن پنجم هجری، در منطقه ی موسوم به اران که تحت نفوذ سیاست، فرهنگ و ادبیات ایرانی بود، شاعران بزرگی چون ابوالعلا گنجوی، نظامی گنجوی، مهستی گنجوی، خاقانی شروانی، مجیرالدین بیلقانی و فلکی شروانی برخاستند که داعیه دار ابداع طرز نو و شیوه ی غریب در شعر فارسی بودند. این شاعران مبتکر و نوآور تغییرات شگرف در شیوه ی پیشین سبک شعر ایجاد نمودند و آهنگ حرکت شعر فارسی را تا قرن ها پس از خود تعیین کردند. عمده ترین تحولات سبکی، ناشی از فعالیت ابتکاری این شاعران عبارت است از: افزایش خزانه لغات شعر و ورود لغات و اصطلاحات حیطه های مختلف اندیشه، علم، فرهنگ و زندگی روزمره آدمی در شعر، رها ساختن شعر از انحصار مدح و ورود اندیشه های مربوط به حوزه های مختلف علمی و تجربی در آن، انسانی تر و شخصی تر کردن شعر، و تازگی، گستردگی و تنوع صور خیالی در آن.