اثر فصل بر ترکیب شیر گاوداریهای استان همدان در این مطالعه مورد بررسی قرار گرفت. نمونه های شیر به صورت ماهیانه از یازده گاوداری صنعتی و نوزده مرکز جمع آوری شیر از مناطق مختلف استان همدان طی سال های 1389- 1385 جمع آوری و مورد ارزیابی قرار گرفت. میزان چربی و پروتئین شیر و همچنین سلول های سماتیک و بار میکروبی شیر اندازه گیری شد. میانگین درصد چربی شیر در استان همدان در طول این پنج سال 24/3درصد بود. بررسی درصد چربی شیر فصول مختلف در این پنج سال در فصول سرد سال، پاییز و زمستان، بیشترین درصد چربی و در فصول گرم سال، بهار و تابستان، کمترین درصد چربی مشاهده شد. میانگین درصد پروتئین شیر در استان همدان طی این پنج سال 11/3 درصد بود.نتیجه این بررسی ها نشان دادکه در فصول سرد سال استان همدان، درصد پروتئین شیر نسبت به فصول گرم بیشتر بود. طی پنج سال، شیر جمع آوری شده در فصل تابستان کمترین درصد پروتئین را دارا بود.همچنین مقایسه سال های مختلف این پنج سال نشان داد که بیشترین درصد پروتئین در سال 1389 با 25/3 درصد وکمترین در سال 1385با 95/2درصد بوده است. میانگین بار میکروبی شیر در استان همدان طی سال های مورد بررسی حدود 90/13میلیون باکتری در میلی لیتر شیر بود.بررسی های انجام گرفته نشان داد که طی پنج سال مورد نظر بیشترین بار میکروبی در فصل تابستان و در ماه تیر به تعداد 4/20 میلیون باکتری بود وکمترین بار میکروبی در فصل پاییز در ماه آذر با 1/9 میلیون باکتری مشاهده شد. هر چند مجموع بار میکروبی طی سه ماه زمستان کمترین میزان را طی 5 سال مورد مقایسه داشت. در مجموع با بررسی های پنج ساله مشخص گردید که در استان همدان حداکثر تعداد سلول های سوماتیک شیر در ماه مرداد به تعداد 339 هزار سلول در میلی لیتر شیر خام و حداقل آن در آذر ماه به تعداد 270هزار سلول در هر میلی لیتر شیر خام بود. بر اساس نتایج حاصل از این بررسی می توان اظهار نمود که کیفیت شیر (بار میکروبی و سلول های سوماتیک) و همچنین میزان چربی و پروتیین شیر در فصول سرد استان همدان بیشتر از فصول گرم سال بود.