چکیده یکی از وجوه تاریخ سلسله سامانی، حضور اقوام و افراد متعدد ترک در این حکومت، و هم چنین تحولات اساسی که در نتیجه حضور آنان در قلمرو سامانی می دهد، می باشد. به علاوه این حکومت عامل ورود ترکان به سوی حکومت عباسی، آل بویه، صفاری و... می باشد. توجه به این نکته حائز اهمیت است که اولین جرقه های ورود و حضور ترکان از سوی حکومت سامانی است؛ همین بردگان ترک درباری این سلسله به مقامات عالی در این حکومت می رسند و حتی این مزدوران ترک موفق به تشکیل حکومت های مختلفی، حتی تا اقصی مصر می شوند. به رغم قابل توجه بودن نوشته های تاریخی و کتاب های پژوهشی که از سوی نویسندگان داخلی و خارجی مربوط به این دوره نوشته شده است، لیکن کم تر به مسائل پیش گفته توجه شده است و آن اعتنایی که به سایر مسائل این دوره شده به این امر، نشده است. همین نکته؛ ضرورتی ایجاد نمود تا در نوشتار حاضر به این مقوله مهم در حد توان پرداخته شود. در خلال این بررسی، به جغرافیایی ماوراء النهر از این جهت که گذرگاه ترکان بوده و هم چنین به زندگی این اقوام پیش از پذیرش اسلام پرداخته خواهد شد. به علاوه به نحوه ی ورود این قبایل و اسلام پذیری شان توجه می شود. در پایان سعی بر این خواهد شد که به پیامدهای مختلفی که در طی این اقوام، در قلمرو سامانی و احیاناً اسلامی رخ می دهد، بپردازیم. واژگان کلیدی: ماوراء النهر، اسلام پذیری، سامانیان، ترکان، جایگاه، سپهسالاری، سیمجوریان، غزنویان، قراخانیان.