پرورش صنعتی ماکیان به دلیل برخورداری از ویژگی های منحصر به فرد ژنتیکی در دستیابی به بالاترین رکوردهای تولید، حساسیت بسیار زیادی در نژادهای اصلاح شده ی موجود پدید آورده است. این حساسیت به ویژه در سویه های گوشتی منجر به بروز موارد مکرر بیماری و خسارات اقتصادی قابل توجه گردیده است. امروزه در مزارع پرورش طیور درکشور ما به دلیل خشکی هوا و تغییرات درجه حرارت در طول شبانه روز انتظار وقوع بیماری برونشیت عفونی بسیار زیاد بوده و معمولا با تلفات و خسارات فراوان همراه است. تدابیر متعددی در جهت کنترل عوارض و تبعات عفونت با ویروس برونشیت عفونی می توان اندیشید که واکسیناسیون یکی از این تدابیر است. موارد متعددی از عدم دستیابی به اهداف واکسیناسیون مشاهده می گردد که می توان آن ها را به انتخاب اشتباه واکسن یا زمان نادرست واکسیناسیون مرتبط دانست. در این مطالعه سعی گردیده است به وسیله ی یکی از روش های واکسیناسیون (قطره ی چشمی) تاثیر عواملی همچون پادتن های مادری و مجاورت با کانون های لمفاوی وسطوح مخاطی را در روز های متفاوت واکسیناسیون با یکدیگر مقایسه کنیم. برای این منظور جوجه های مورد نظر به 7 گروه (a-g ) تقسیم شدند، که هر گروه در روز های متفاوت (a:روز صفر - b:روز3 - c:روز6 - d:روز9 - e:روز12 - f:روز15 - g:شاهد ) به روش قطره چشمی توسط واکسن h120واکسینه شدند. در ادامه ی پرورش در روزهای صفر(12 ساعت پس از واکسیناسیون)- 5- 7 و 14 پس از واکسیناسیون در هر گروه از گروه ها جهت تهیه ی لام هیستوپاتولوژی از غده ی هاردرین نمونه گیری به عمل آمد. 1) گروه های a و b نسبت به سایر گروه ها تخریب کمتری در غده هاردرین ایجاد کردند و می توانند زمان مناسبی برای تجویز واکسن h120 برونشیت عفونی به روش قطره چشمی باشند. 2) گروه های c و d تخریب بسیار گسترده و غیر قابل جبرانی در غده هاردرین ایجد نمودند. 3) گروه e نیز تخریب گسترده ای در این غده بجای گذاشت. 4) گروه b نسبت به سایر گروه ها تحریک قابل توجه و شدیدتری بر روی سیستم ایمنی داشته است. 5) در گروه e به نسبت گروه های c, d, e تخریب کمتری مشاهده گردید ولی در مقام مقایسه با گروه های a و b تخریب بیشتر بود. نتایج این بررسی با چند یافته مهم همراه بود، که دستیابی به آن ها در کنار یکدیگر می تواند برای تعیین روز مناسب واکسیناسیون قطره چشمی نسبت به روز های دیگر مزیت تلقی شود. مطالعه حاضر، واکسیناسیون به روش قطره چشمی را در 3 روزگی بهترین روش واکسن h120 علیه بیماری برونشیت عفونی می داند، و از آن مهم تر توصیه می شود در سنین 6، 9 و 12 روزگی واکسن h120 به روش قطره چشمی تجویز نشود.