به منظور بررسی تاثیر قارچ میکوریز بر برخی از ویژگی های فیزیولوژیک ، مورفولوژیک و بیوشیمیایی یونجه رقم همدانی تحت شرایط کم آبی آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کاملا تصادفی در سه تکرار و به صورت گلدانی در گلخانه دانشکده کشاورزی دانشگاه محقق اردبیلی در سال 1390 اجرا شد. تنش کم آبی در سه سطح 35، 55 و 75 درصد ظرفیت مزرعه ای و تیمار ها در چهار سطح تلقیح شاهد(عدم تلقیح)، میکوریز، ریزوبیوم، میکوریز + ریزوبیوم (تلقیح دوگانه) روی بذور یونجه در گلدان اعمال گردید. نتایج نشان داد که با افزایش سطوح خشکی، میزان عناصر فسفر، آهن، پتاسیم، مقاومت روزنه ای، پتانسیل اسمزی، محتوای رطوبت نسبی، کلروفیل، فلورسانس کلروفیل، پایداری غشا، سطح برگ، طول ساقه، وزن خشک ریشه و اندام هوایی و حجم ریشه کاهش یافت، در صورتی که سدیم، میزان پرولین، قندهای محلول، درصد خسارت غشای سلول ، کارایی مصرف آب و طول ریشه به طور معنی داری افزایش نشان داد. بیشترین مقاومت به تنش کم آبی در حضور تلقیح دوگانه به دست آمد که به دلیل اثر سینرژیستی میکوریز و ریزوبیوم بود که با افزایش جذب آب و عناصر غذایی بخصوص n, p, k( که عناصر ضروری گیاه هستند) و افزایش تولید متابولیتهای سازگاری مانند پرولین و قند های محلول (که به دو دلیل عمده اثر هورمونی و تاثیر عناصر می باشد)می تواند در برابر خشکی مقاومت کند