نام پژوهشگر: مرتضی چشمه سری
مرتضی چشمه سری علی عابدینی
نهشته فسفاتی دلیر در فاصله 62 کیلومتری جنوب باختر چالوس، استان مازندران واقع می باشد. این نهشته بخشی از کمربند فسفاتی مرند- دماوند محسوب می شود که به صورت یک افق چینه سان در شیل های بالایی سازند سلطانیه (نئوپروتروزوئیک بالایی- کامبرین زیرین) توسعه و تکامل یافته است. بر اساس یافته های کانی شناسی، کانی های اصلی افق فسفاتی کلسیت، فلوئورآپاتیت، دولومیت، کوارتز، پیریت، موسکویت و ایلیت هستند. مطالعات میکروسکوپی دلالت بر نقش ارزنده فرایندهای دیاژنتیک و فشارهای دینامیکی در تکامل این نهشته دارد. الگوهای توزیع عناصر اصلی، فرعی، و جزئی به هنجار شده به paas، تهی شدگی عناصری نظیر si، fe، al، k، na، ti، th، zr، co، cu، ni، و nb و غنی شدگی عناصری چون ca، p، sr، و y را در طی فرایندهای فسفات زایی نمایش می دهند. همچنین، الگوی توزیع rees به هنجار شده به paas تفریق ضعیفlrees از hrees و بی هنجاری منفی ce در طی فسفات زایی را روشن می سازند. تهی شدگی reeها نسبت به میانگین فسفریت های دنیا دلالت بر تشکیل نهشته در یک محیط بسته دارد. ملاحظات زمین شیمیایی بیشتر نشان می دهند که کانی های فلوئور آپاتیت، زینوتایم، موسکویت، اکسیدهای منگنز و ایلیت میزبانان احتمالی برای rees می باشند. شاخص های زمین شیمیایی نظیر نسبت های v/(v+ni)، th/u، ce/ce*، و mn* پیشنهاد می-کنند که نهشته در یک محیطبی هوازی توسعه یافته است. الگوی توزیع عناصری نظیر al، mn، fe، mg، و sr آشکار می نمایند که فرایندهای بیوژنیک نقش ارزنده ا ی در توسعه نهشته ایفا نموده اند. با توجه به مقادیر eu/eu* و sr/ba در نمونه های مطالعه شده، به نظر می رسد که فرایند فسفات زایی در منطقه دلیر در ph اندکی اسیدی تا خنثی و شوری نرمال رخ داده است. تلفیق نتایج بدست آمده از مطالعات کانی شناسی و زمین شیمیایی پیشنهاد می کنند که رفتار و توزیع عناصر تحت تأثیر عواملی نظیر دیاژنز، جذب ترجیحی، حضور و تخریب مواد آلی، پتانسیل اکسیداسیون- احیا، عملکرد آب های منفذی و جریان های بالارو دریایی قرار گرفته است.