چکیده تأثیر قارچ میکوریزآربسکولار و ای دی تی ا بر گیاه پالایی سرب و نیکل به وسیله آفتابگردان به کوشش محبوبه جراح به منظور بررسی اثر کاربرد ای دی تی ا و قارچ میکوریز آربوسکولار بر گیاه پالایی سرب و نیکل توسط آفتابگردان در یک خاک آهکی، دو آزمایش در شرایط گلخانه ای به صورت فاکتوریل در قالب طرح کامل تصادفی طراحی و اجرا شد. فاکتورهای آزمایش اول شامل سرب از منبع نیترات سرب در پنج سطح ، قارچ در دو سطح ، ای دی تی ا در دو سطح بود. فاکتورهای آزمایش دوم شامل نیکل از منبع نیترات نیکل در پنج سطح و سایر فاکتورها مشابه آزمایش اول بود. سطوح سرب و یا نیکل و کاربرد ای دی تی ا عملکرد گیاه را به طور معنی داری کاهش دادند اما قارچ آن را افزود. با افزایش سطوح سرب و با کاربرد ای دی تی ا و قارچ جذب کل سرب اندام هوایی و ریشه افزایش یافت. جذب کل نیکل ریشه با افزایش سطوح نیکل افزایش یافت. کاربرد ای دی تی ا غلظت نیکل ریشه را افزایش داد اما اثر معنی داری بر جذب کل نیکل نداشت. کاربرد قارچ اثری بر غلظت نیکل ریشه نداشت اما مایه زنی گیاه با قارچ باعث افزایش جذب کل نیکل شد. درصد کلنیزاسیون با افزایش سطوح سرب و با کاربرد قارچ افزایش و با کاربرد ای دی تی ا کاهش یافت. درصد کلنیزاسیون با کاربرد قارچ افزایش و با کاربرد ای دی تی ا و نیکل به طور معنی داری کاهش یافت. فاکتور انتقال سرب از ریشه به اندام هوایی و شاخص جذب آفتابگردان با کاربرد قارچ، ای دی تی ا و سرب به طور معنی داری افزایش یافت. فاکتور انتقال نیکل از ریشه به اندام هوایی با کاربرد نیکل و ای دی تی ا کاهش یافت اما کاربرد قارچ میزان فاکتور انتقال را افزایش داد. شاخص جذب آفتابگردان با کاربرد قارچ، نیکل و ای دی تی ا افزایش یافت. با توجه به کارایی استخراج، جذب و انتقال گیاهی به طور کلی قارچ بیشتر در تثبیت سرب در خاک و ریشه نقش داشته است اما ای دی تی ا در استخراج گیاهی نقش دارد. با توجه به کارایی استخراج، جذب و انتقال گیاهی به طور کلی فرایند اصلی در مورد عنصر نیکل تثبیت گیاهی می باشد.