هنرمند ایرانی همواره در تلاش بوده است تا خود را از قید طبیعت ظاهری و عینی رها کند و به ترسیم حقیقت جهان هستی بپردازد. جهان هستی برای هنرمند ایرانی مسلمان سرشار از نشانه ها و آیات خداوندی است که جز با زبان رمز و تمثیل و مدد گرفتن از قدرت خیال شناختنی و گفتنی نیست. در فرهنگ و هنر اسلامی ایرانی، عالم قداست و کیفیت عارفانه و روحانی در قالب معماری رمزی مساجد و تزئینات اسلیمی و طرحهای هندسی و ... مجال نمود یافته است. در سراسر هنرنگارگری، با سعی و تلاش نگارگر در ترسیم اشکال دایره ای و پیچ و تاب های دایره گون اسلیمی و طرح و نقش های تذهیب شده روبرو هستیم که باری عظیم از اسرار و رموز قدسی را از خود ساطع می کنند. در این تحقیق تلاش شده است تا حدی از اسرار نهفته در این نقوش دایره ای و ترکیب بندی های مدور که در جای جای هنر اسلامی ایرانی دیده میشود، پرده گشوده شود. این پژوهش با هدف تشریح و رمزگشایی از اشکال دایره گون که در سرتاسر هنر اسلامی ایرانی از جمله معماری مساجد و نگارگری دیده می شود و تبیین ارتباط عرفان اسلامی با هنر اسلامی تنظیم شده است. روشی که در تنظیم و تدوین این پژوهش مورد نظر قرار گرفته است، روش کتابخانه ای و اینترنت و مبتنی بر تجمیع منابع می باشد.