نام پژوهشگر: فاطمه فرجی پور قهرود
فاطمه فرجی پور قهرود حجت الله جوانی
در این پژوهش تلاش کرده ایم تا ضمن تبیین زمینه های ظهور محمد بن عبدالوهاب با بررسی شرایط اجتماعی، اقتصادی و سیاسی عربستان و جوامع اسلامی تحت سلطه ی امپراطوری عثمانی در قرن 17 میلادی، به شناخت دیدگاههای وی دست یابیم. همچنین برای ریشه یابی افکار و آرای ابن عبد الوهاب و تأثیر پذیری او از علمای برجسته اهل سنت مانند ابن تیمیه که خود را سلفی می نامند، به بررسی اندیشه های سلفیه و بزرگان آن از جمله احمد بن حنبل و ابن تیمیه پرداخته ایم. علاوه بر این، چگونگی شکل گیری جنبش اصلاحی وهابیت و رشد و گسترش آن در سرزمین های اسلامی را مورد تحقیق قرار داده ایم. سپس ضمن بیان آرا و عقاید و عملکرد محمد بن عبدالوهاب و پیروانش، با بهره گیری از متون انتقادی و ردیه هایی که از سوی علمای اسلام اعم از اهل سنت و شیعه اثنی عشری علیه وهابیت نوشته شده است، به نقد اندیشه های این جریان پرداخته ایم. مطالعه در آرای محمد بن عبد الوهاب نشان داد که خواندن به توحید و مبارزه با شرک محور دعوت او را تشکیل داده است. همچنین این نکته حاصل شد که وی و پیروانش در شناخت مصادیق شرک دچار خطا شده اند و اعمال مسلمانان در تکریم و بزرگداشت انبیا و اولیای الهی را به خطا، عبادت غیر خدا دانسته و آن را از مصادیق شرک به خدا بیان کرده و مسلمانان را به کفر متهم ساخته اند. مطالعه در ریشه یابی علل ایجاد تفکرات افراطی در وهابیت نشان داد که اعمال برخی فرقه های انحرافی مانند غلات شیعه، صوفیه ی مرقدگرا و قرامطه در غلو نسبت به مقامات اولیا و مشایخ و تعطیل و تغییر بخش هایی از شریعت اسلام از علل احتمالی ایجاد تفکرات ابن تیمیه و در پی او محمد بن عبد الوهاب بوده است. این پژوهش به روش کتابخانه ای تهیه و تنظیم گردیده است.