چکیده امروزه آلودگی خاکها با فلزات سنگین در اثر فعالیتهای انسانی به عنوان یکی از مهمترین تنش های محیطی برای گیاهان محسوب می شود.حضور فلزات سنگین موجب کاهش رشد گیاهان و عملکرد آنها می شود. فلزات سنگین همچنین موجب القای تشکیل انواع فعال اکسیژن شده و از این راه به سلول های گیاهی آسیب می-رساند. این فلزات ممکن است پس از جذب وارد زنجیره غذایی شده و از این طریق به زندگی بشر آسیب برساند. یکی از استراتژی های اساسی گیاهان برای مقابله با آسیب های ناشی از فلزات سنگین، راه اندازی سیستم پاداکساینده هاست. که خود شامل آنتی اکسیدانهای آنزیمی و غیر آنزیمی است. یکی از مهمترین این نوع آنزیم ها، آنزیم سوپراکسید دیسموتاز است که با تبدیل آنیون سوپر اکسید به پراکسید هیدروژن، که نسبت به آنیونهای سوپراکسید سمیت کمتری دارد، به بقای گیاه کمک می کند، در ادامه آنزیم های پراکسیداز و کاتالاز با تبدیل پراکسید هیدروژن به آب آن را خنثی می کنند. استراتژی بعدی گیاه برای مقابله با فلزات سنگین همزیستی با قارچ های میکوریزی وزیکولار آرباسکولار است. در پژوهش حاضر بذرهای جو رقم ریحان در دو دسته میکوریزی و غیرمیکوریزی در چهارغلظت 0، 100، 200 و 400 میکروگرم سولفات نیکل آبدار بر گرم خاک، در گلخانه کاشته شدند. پس از نمونه برداری از بخش های هوایی گیاهان مشخص گردید در تیمارهای میکوریزی فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان در مقایسه با گیاهان غیر میکوریزی بیشتر است. همچنین مشخص گردید در ریشه گیاهان میکوریزی تجمع فلز نیکل در مقایسه با ریشه گیاهان غیر میکوریزی بیشتر است که این خود نشاندهنده نقش مهم قارچ میکوریز وزیکولار آرباسکولار در ممانعت از صعود فلزات سنگین و جلوگیری از آسیب به بخش های هوایی گیاهان است.