نام پژوهشگر: لاله زندی

نقش و جایگاه دستور صحنه در تئاتر قرن بیستم
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه هنر - دانشکده سینما و تئاتر 1391
  لاله زندی   اسماعیل شفیعی

دستورات صحنه مجموعه ای از اطلاعات و توضیحاتی است که نویسنده ی نمایشنامه در درون متن خود قرار می دهد، تا از این طریق خوانندگان متون نمایش و عوامل اجرایی نمایش را، با اعمال و خصوصیات اشخاص نمایش، چیدمان صحنه و ... آشنا کند. این عنصر در طول تاریخ سیر پر فراز و نشیبی را طی کرده است و نویسندگان و کارگردانان، برخورد های متفاوتی با آن داشتند؛ در کار نویسندگان، گاه نمایشنامه ها بدون دستور صحنه نوشته می شد و دستور صحنه تنها به اسامی نام شخصیت ها اکتفا می کرد، و گاه کل صحنه از ابتدا تا انتها با دستور صحنه به رشته ی تحریر در می آمد. از حیث کارگردانی نیز، کارگردانانی که متن و نویسنده را عنصری مهم در اجرای نمایش می دانستند، این دستورات را بدون کم و کاست به اجرا در می آوردند و برخی دیگر با در نظر گرفتن تفسیر خود از متن، این دستورات را یا به کلی نادیده می گرفتند و یا برخوردی متفاوت با آن داشتند. این پژوهش در سه فصل، ضمن مروری بر تاریخچه ی دستور صحنه و رویکردهای مختلف کارگردانان به آن و جایگاه آن در کار کارگردان، به بررسی نقش دستور صحنه در تئاتر قرن بیستم می پردازد، و طی بررسی های به عمل آمده نتایجی همچون؛ توجه نویسندگان قرن بیستم به اهمیت دستورات و توضیحات صحنه، تاثیر برخی سبک های تئاتری قرن بیستم در نگارش دستورات صحنه، عدم توجه برخی از کارگردانان قرن بیستم به دستور صحنه و همچنین پیدایش رویکردهای جدید به دستور صحنه از منظر کارگردانان، بدست آمده است.