ریحان(ocimum basisicum l) گیاه علفی و یکساله و متعلق به خانواده نعناع (lamiaceae) است. جنس ocimum شامل 30 گونه است و در میان آنها گونه basilicum مهمترین گونه اقتصادی است. این گونه گیاهی غنی از روغن های معطر ضروری است و در صنعت داروسازی و عطرسازی بسیار با ارزش است. کشت بافت گیاهی عبارت است از کشت درون شیشه ای گیاهان یا بذور و اجزای گیاهی (بافت، اندام، جنین، تک سلول، پروتوپلاست)، در محیط های غذائی و تحت شرایط استریل. کشت بافت ریحان در این تحقیق مورد مطالعه قرار گرفت. به منظور بررسی کال زائی در ریزنمونه های برگ، ساقه و ریشه از هورمون های مختلف گیاهی استفاده شد. به عنوان منبع اکسین از هورمون 2,4-d در سه سطح (mgl-1 1، 5/0، 0) و منبع سیتوکنین از هورمون bap در دو سطح (mgl-1 1، 0) استفاده شد. نوع آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با 6 تیمار و 4 تکرار برای هر کدام بود. تیمار شاهد بهترین محیط کال زائی فقط در ریزنمونه برگ بود. محیط هایmgl-1 1 bap به تنهائی و mgl-1 1 2,4-d به تنهائی و mgl-1 1 bap در ترکیب با mgl-1 1 2,4-d بهترین محیط های کال زائی برای هر سه ریزنمونه بودند. بررسی اندام زائی به منظور تعیین بهترین تیمار هورمونی و منشأ کالوس با استفاده از کالوس های حاصل از ریزنمونه های برگ و ساقه و هورمون bap در سه سطح (mgl-1 5، 3، 1) به عنوان منبع سیتوکنین در ترکیب با mgl-1 2/0 naa به عنوان منبع اکسین، به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با 5 تکرار صورت گرفت. بهترین محیط باززائی در پارامتر تعداد شاخه برای کالوس های برگی محیط حاوی mgl-1 1 bap و برای کالوس های ساقه ای محیط حاوی mgl-1 3bap بوده است. در پارامتر طول شاخه بهترین محیط کشت برای کالوس های برگی محیط حاوی mgl-1 5 bap و برای کالوس های ساقه ای محیط حاویmgl-1 1 bap بدست آمد. حضور naa در ترکیب با غلظت های مختلف bap از تشکیل ریشه جلوگیری کرد. در نهایت به منظور ریشه زائی، شاخه ها در محیط کشت ms بدون هورمون قرار گرفتند که تقریبا 100% از شاخه ها ریشه دار شدند.