چکیده: امروزه موج سوم تغییرات در تجارت جهانی آغاز شده است. تغییراتی که بدون شک هوش بازاریابی بسترساز آن میباشد. سازمان ها با تغییرات محیطی فراوانی مواجه اند.البته تغییرات آنقدر سریع رخ میدهندکه اگر سازمان ها ازپیش،خود را برای مواجهه با آنها آماده نکنند، بقای آنان در خطر خواهد بود.یکی از ابزارهای جدیدی که به سازمان ها کمک می کند در محیط پرتلاطم امروزی خود را به جایگاهی شایسته برسانند، استفاده از هوش بازاریابی است. از طرفی، امروزه شناخت و پیش بینی نیازهای مشتریان برای بنگاه اقتصادی جهت کسب مزیت رقابتی و بخش بندی بازار ضروری است. مشتری عامل کلیدی و محوری در تقویت چابکی سازمان قلمداد می شود و جهت گیری اهداف استراتژی ها و منابع حول محور جذب و نگهداری مشتری می باشد. حفظ و تقویت وفاداری مشتریان برای شرکت هایی که دغدغه حفظ و توسعه جایگاه رقابتی خویش را در بازار دارند. یکی از ابزارها و راهکارهای مهم در شناسایی و برآورد نیازهای مشتری و افزایش وفاداری مشتری، هوش بازاریابی است. در پژوهش حاضر تاثیر هوش بازاریابی بر وفاداری مشتریان در واحدهای تولیدی و خدماتی استان آذربایجان شرقی مورد بررسی قرار گرفته است. در مدل طراحی شده به شناسایی متغیرهای تاثیر گذار بر عوامل هوش بازاربابی و وفاداری مشتری پرداخته شده و سپس تاثیر این عوامل بر هوش بازاریابی و وفاداری مشتری مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج به دست آمده از تجزیه و تحلیل داده های میدانی واحدهای تولیدی و خدماتی استان آذربایجان شرقی( مدیران وکارشناسان شاغل به تحصیل در مدیریت صنعتی) با استفاده از مدل ساختاری و نرم افزار lisrel ورژن 8.5 بیانگر تاثیر معنی دار و قوی هوش بازاریابی بر وفاداری مشتری است و همچنین از عوامل هوش بازاریابی, عوامل سازمانی و از عوامل وفاداری مشتری، تدوام خرید و تعهد بیشترین ضریب تاثیر گذاری را داشته اند.