نام پژوهشگر: بتول نجفی کلیانی

بررسی ترجمه بینانشانه ای رمان به فیلم بر اساس فیلم شازده احتجاب
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه علامه طباطبایی - دانشکده زبانهای خارجی 1390
  بتول نجفی کلیانی   فرزان سجودی

مطالعات بینا رشته ای همواره نقش مهمی در پیشبرد و کاربرد نظری یک رشته عملی محض داشته است. بدین منظور، در این پژوهش تلاش شده است تا بواسطه ابزارهای نشانه شناختی و با داشتن نگاهی متفاوت به پدیده ی اقتباس، بین دو نظام نشانه ای زبان و سینما بررسی تطبیقی انجام شود. در این تحقیق اثر ادبی به عنوان پیش متن و اثر سینمایی به عنوان فرامتن در نظر گرفته شده، مطالعه موردی در این رساله شامل رمان شازده احتجاب نوشته هوشنگ گلشیری به عنوان پیش متن و فیلم شازده احتجاب ساخته ی بهمن فرمان آرا به عنوان فرامتن می باشد. تلاش نگارنده در این تحقیق بر این بوده است تا با اتخاذرویکرد ترجمه بینانشانه ای یاکوبسن و رویکرد فرحزاد(2009) به " ترجمه به مثابه ی عملکردی بینامتنی " بر اساس نگرش فرکلاف از متن(1995) و همچنین مبنا قرار دادن رویکرد نشانه شناسی لایه ای سجودی به بررسی چگونگی ترجمه پذیری بین دو نظام نشانه ای ادبیات و سینما بپردازد. در این راستا نگارنده با در نظر گرفتن سه رویکرد مذکور، سکانس هایی از فیلم شازده احتجاب را با رمان مورد بررسی مقایسه نموده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که در جریان ترجمه بینانشانه ای رمان به فیلم " شازده احتجاب"، اتفاق "تکرار "، " ترجمه" ، " حذف " و همینطور" جابجایی" رخ می دهد که دو عامل " تکرار" و " آفرینش" رویکرد نظری این رساله یعنی رویکرد بینامتنیت فرکلاف را تقویت می کند و نگارنده این رساله بر اساس آمارهای ارائه شده در تحلیل پیکره ای خود به اتفاق " حذف" و " جابجایی" نیز در ترجمه ی بینانشانه ای رمان به فیلم معتقد است. در پیکره ی این پژوهش، اتفاق ترجمه ( تکرار) به سبب اینکه نویسنده رمان در گروه فیلمنامه نویسی فیلم می باشد، غالبا صورت گرفته است. و در موارد دیگر، متن محصول ترجمه به معنای متعارف یا زائیده ی آفرینش است و یا حذف و همینطور در مواردی نیز جابجایی. در این پژوهش همچنین نشان داده شد که رمزگان هایی چون رمزگان های پوشاک، فضاسازی و گریم متن را به لحاظ فرهنگی نشاندار می نمایند و غالبا رمزگان های فنی سینما عامل نشاندار شدن متن به لحاظ فرهنگی نمی باشند.