به منظور بررسی تأثیر شیوه تقسیط کود نیتروژنه و پرایمینگ بذر با باکتری های محرک رشد pgpr بر برخی ویژگی های فیزیولوژیکی، سرعت و دوره موثر پر شدن دانه گندم، آزمایشی در سال زراعی 1390 در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه محقق اردبیلی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. فاکتورهای مورد بررسی شامل تقسیط کود نیتروژنه در سه سطح, سطح اول) 3/1 زمان کاشت،3/1پنجه زنی،3/1قبل از گلدهی)؛ سطح دوم (4/1 زمان کاشت، 2/1 پنجه زنی تا ساقه روی، 4/1 زمان گلدهی)؛ سطح سوم (4/1 زمان کاشت، 4/1 زمان سبز شدن، 4/1 ساقه روی، 4/1 زمان گلدهی) به صورت n3, n2, n1و تلقیح بذر با باکتری های محرک رشد در چهار سطح (عدم پرایمینگ، پرایمینگ بذر با ازتوباکتر کورکوروم استرین 5، سودوموناس استرین 41 و سودوموناس استرین 186) بودند. نتایج نشان داد که تقسیط کود نیتروژنه و باکتری های محرک رشد تأثیر معنی داری بر انتقال مجدد ماده خشک داشت. بیشترین میزان انتقال ماده خشک از کل بوته (2573/0 گرم) در سطح اول تقسیط در حالت عدم تلقیح بذر با باکتری و حداقل آن (0793/0 گرم) در سطح سوم تقسیط کودی و تلقیح با ازتوباکتر برآورد گردید. تمامی پارامترهای پر شدن دانه به طور معنی داری تحت تأثیر سطوح مختلف تقسیط کود نیتروژنه و باکتری های محرک رشد قرار گرفتند. حداکثر وزن دانه و طول دوره موثر پر شدن دانه در سطح اول تقسیط نیتروژن و کاربرد باکتری های محرک رشد ازتوباکتر برآورد گردید. مقایسه میانگین ها نشان داد که با کاربرد سطح اول تقسیط کود نیتروژن و پرایمینگ بذر با باکتری های محرک رشد عملکرد تک بوته، تعداد دانه در سنبله، وزن صد دانه، ارتفاع بوته، طول سنبله، حجم و وزن خشک ریشه و درصد پروتئین افزایش یافت. بررسی روند تجمع ماده خشک کل در تمامی ترکیب های تیماری نشان داد که تا 40 روز پس از کاشت با سرعت کم و پس از آن تا 70 روز با سرعت زیادی افزایش یافت. از 80 روز پس از کاشت تا مرحله رسیدگی به واسطه افزایش پیری برگ ها کاهش یافت. پرایمینگ بذر با باکتری های محرک رشد سبب افزایش کارایی مصرف نیتروژن نسبت به عدم پرایمینگ بذر گردید. بیشترین کارایی مصرف نیتروژن (1/1 گرم بر گرم) به سطح اول تقسیط کودی و کمترین آن (95/. گرم بر گرم) به سطح سوم تقسیط کودی تعلق داشت. در بین سطوح مختلف پرایمینگ بذر با باکتری ها، ازتوباکتر بیشترین کارایی را به خود اختصاص داد. بنابراین می توان پیشنهاد نمود که به منظور افزایش عملکرد تک بوته، سرعت و دوره موثر پر شدن باید پرایمینگ بذر گندم با ازتوباکتر در سطح اول تقسیط کودی (3/1 زمان کاشت،3/1پنجه زنی،3/1 قبل از گلدهی) به کار برده شود