رساله قواعدالفرس که قدیم ترین دستور زبان فارسی به زبان عربی است توسط ابن کمال پاشا یا کمال پاشا زاده در قرن دهم هجری نوشته شده است. او دانشمندی است ترک زبان که در عهد عثمانی می زیست. حدود سی صد اثر به سه زبان ترکی، عربی و فارسی در زمینه های فقه، اصول، تفسیر، کلام و زبان بدیشان نسبت داده اند که کتاب قواعدالفرس از جمله این آثار است. در این کتاب ابن کمال کلمه را همچنان که در زبان عربی است به سه قسم اسم و فعل و حرف تقسیم می کند و در سه باب با همین عناوین به شرح هر کدام می پردازد و بعضی از قواعد مربوط به آن ها را به طور مختصر و گاهی مغلق مطرح می کند. اما جلوه و جذابیت این کتاب در این است که نویسنده شرح هر قاعده ای را با شاهدی از شعرهای زیبای فارسی همراه می کند و همین، کتاب او را گنجینه ای ساخته است از تک بیت های زیبای فارسی. نکته دیگر درباره اهمیت این اثر است. از آن جایی که قواعد دستوری مطرح شده در این کتاب بسیار مختصر و گاهی ناقص و نادرست می باشد، ارزشمندی کتاب با محتوای آن شناخته نمی شود؛ بلکه این اثر به لحاظ تاریخی اهمیت بسیار دارد و همان طور که گفته شد قدیم ترین کتاب دستور زبان فارسی به زبان عربی است که به طور جداگانه به شرح قواعد زبان فارسی پرداخته و در دسترس است. حاصل کوششی که در پیش روست ابتدا مقدمه ای است مفصل که در آغاز آن به طور مشروح به اثبات اقدم بودن این اثر پرداخته شده است. معرفی دست نویس های متعدد کتاب قواعدالفرس که در کتاب خانه های مختلف سراسر جهان از آن ها نگهداری می شود، گزارش احوال و آثار ابن کمال همچنین گزارش محتوای کتاب قواعد الفرس از مطالب نگاشته شده در مقدمه است. پس از آن متن کتاب قواعدالفرس آورده شده که حاصل مقابله و تصحیح چهار دست نویس است. پس از آن، برگردان کتاب به زبان فارسی آمده است. تعلیقات کتاب و فهرست اشعار و منابع، از بخش های دیگر این رساله است.