مطالعه حاضر با هدف بررسی اثر متقابل اسیدهای آلی سیتریک و بوتیریک با سطح پروتئین خام جیره بر عملکرد، پاسخ های ایمنی، مولفه های خونی و مورفولوژی جوجه های گوشتی طراحی و به انجام رسید. برای این منظور، از تعداد 540 قطعه جوجه گوشتی یک روزه سویه راس 308 استفاده گردید که در قالب یک آزمایش فاکتوریل 3×3 بطور تصادفی بین 4 تکرار هر یک از 9 تیمار آزمایشی تقسیم شدند. تیمارهای غذایی شامل سه سطح پروتئین (سطح1= مقادیر پیشنهادی کاتالوگ راس 308، سطح2= یک واحد کمتر از کاتالوگ و سطح3= دو واحد کمتر از کاتالوگ) و سه وضعیت از لحاظ استفاده از اسیدهای آلی (جیره شاهد و جیره های حاوی 25/0 % اسید بوتیریک یا سیتریک) بودند که طی یک دوره آزمایش 42 روزه به پرندگان تغذیه شدند. در سن 12 روزگی، پرندگان علیه بیماری نیوکاسل واکسینه شدند و 6 و 12 روز پس از واکسیناسیون نمونه های سرم خون دو پرنده از هر قفس برای تعیین تیتر آنتی بادی اخذ گردید. همچنین نمونه های خونی پس از واکسیناسیون با ویروس بیماری های گامبرو و برونشیت اخذ گردید. در پایان دوره 42 روزه پرورش، دو پرنده از هر قفس بطور تصادفی وزن کشی و کشتار شدند و پس از تشریح، وزن نسبی اندام های داخلی لاشه اندازه گیری شد. نمونه هایی از بافت ژژنوم نیز برای تعیین مورفولوژی روده اخذ گردید. نتایج آزمایش نشان داد که به جز خوراک مصرفی روزانه، از نظر مولفه های عملکردی بین تیمارهای غذایی اختلاف معنی داری وجود داشت و اثرات متقابل بین اسیدهای آلی و سطح پروتئین جیره نشان داد که کاهش یک درصدی پروتئین جیره و حضور اسیدهای آلی پاسخ های عملکردی بهتری نشان می دهد. کاهش سطح پروتئین جیره منجر به کاهش معنی دار وزن نسبی کبد (05/0p<)، درصد لاشه (01/0p<) و افزایش معنی دار چربی محوطه شکمی گردید. از سوی دیگر، اسیدهای آلی باعث کاهش معنی دار (01/0p<) وزن کبد و وزن سنگدان و بهبود (05/0p<) درصد لاشه شدند. بعلاوه، کاهش درصد پروتئین جیره باعث کاهش قابل ملاحظه (05/0p<) وزن نسبی غده بورس فابریسیوس گردید درحالیکه وزن طحال در جوجه های تغذیه شده با اسیدهای آلی افزایش یافت. بررسی مولفه های خونی در 21 و 42 روزگی نشان داد که لیپوپروتئین های با چگالی بالا (hdl) و لیپوپروتئین های با چگالی پایین (ldl) تحت تاثیر هیچ کدام از تیمارهای غذایی قرار نگرفتند. در مقابل، اسید اوریک در هر دو دوره بطور معنی داری (01/0p<) با کاهش سطح پروتئین جیره کاهش یافت. تیتر آنتی بادی علیه بیماری نیوکاسل در روز 12 پس از واکسیناسیون، بطور معنی داری (001/0p<) در نتیجه استفاده از اسید بوتیریک افزایش یافت. همچنین بهبود معنی دار (05/0p<) تیتر آنتی بادی علیه ویروس های گامبرو و برونشیت در تیمارهای حاوی اسیدهای آلی ملاحظه شد. بررسی مورفولوژی بافت روده نشان داد که اسیدهای آلی در جیره های با سطوح مختلف پروتئین، اثری بر عمق حفره های روده نداشتند اما در تمام تیمارهای حاوی اسیدهای آلی ارتفاع پرزها افزایش معنی داری نشان داد. نتایج این تحقیق نشان می دهد که حضور اسیدهای آلی بخصوص اسید بوتیریک در جیره جوجه های گوشتی ه باعث بهبود عملکرد، ایمنی، برخی مولفه های خونی و مورفولوژی روده گردیده و با اضافه کردن اسید سیتریک و بوتیریک به جیره می توان سطح پروتئین جیره را حداقل تا 1 درصد کاهش داد.