چکیده بسیاری از مردم از فرآیند های دیگر غیر از دادرسی برای حل اختلاف خود استفاده می کنند. این فرآیند های جانشینی به عنوان جانشین های حل اختلاف شناخته شده است، که نوعا" دارای رسمیت و تشریفات کمتری بوده و به نسبت در دادگاه کمتر مناقشه برانگیز می باشد. امروزه حل اختلاف خارج از سیستم قضایی به شکل های داوری، سازش، میانجیگری، مساعی جمیله، مذاکره، ارزیابی بیطرفانه و شورای حل اختلاف و کنفرانس به عنوان یک موضوع جهانی برای حل اختلاف تبدیل شده است. باید متذکر شد که از مدتها قبل چنین روشهایی در اروپا و شمال آمریکا به شکل فعلی جاری و فراگیر شده بود و همچنین انواع روشهای حل اختلاف سنتی غیر رسمی در خاور دور نیز وجود داشته است. برای مثال شورای حل اختلاف در ایران که برای حل اختلاف در پرونه های کوچک کیفری و حقوقی از طریق وساطت قبل از ارجاع به دادگاه مسئولیت دارند.آمار در ایران نشان می دهد که در سالهای 1381 تا 1389 تعداد پرونده هایی که از طریق یکی از شیوه های مذکور حل و فصل شده است 26083980می باشد که این نرخ یکی از مهم ترین ابزارهای موفق کاهش ازدحام پرونده های دادگاه می باشد. مقامات و قوای کشو باید مطمئن باشند که چارچوب حقوقی برای جانشین ها باید در هر مرحله ای و در هر درجه ای به وجود بیاید و الزامات قانونی برای اجرای آن فراهم باشد. واژگان کلیدی: جانشین های حل اختلاف، داوری، سازش، میانجیگری ، مذاکره ، شورای حل اختلاف.