چکیده سعی در شناخت حقیقت معرفت، از اهداف دیرینه و متعالی علوم مختلف بوده است. معرفت شناسی، فلسفه معرفت، فلسفه ذهن، روانشناسی شناختی از علومی هستند که در بررسی «علم،آگاهی و شعور» سهم بسزایی دارند. در این پایان نامه از دو منظر دیگر (فلسفه و فیزیک) به موضوع «شناخت» و«شعور» می پردازیم. از قرن ها پیش، اندیشمندان و حکمای مسلمان با الهام از آیات نورانی قرآن کریم و با براهین متقن عقلی و با استفاده از اصولی چون «اصالت، بساطت و وحدت تشکیکی وجود» و اینکه «همه مخلوقات مظاهر ذات و مجالی صفات حضرت واجب تعالی هستند»، به اثبات سریان علم و آگاهی در همه مراتب هستی به خصوص در اشیاء مادی پرداخته اند. دانشمندان علوم تجربی نیز در مورد برخی مواد و اشیاء ظاهراً بی جان، به امکان وجود نوعی شعور و آگاهی در آنها اشاره داشته اند. گستردگی علم در سراسر هستی حتی در ذرات مادی، فیزیک را نیز در این بحث سهیم می کند. در نظریه کوانتوم، بعضی پدیده ها از جمله«انتخاب تأخیری» ذرات مطرح می شود و چنین می نماید که ذرات از موقعیت پیرامون خود،آگاهی دارند و رفتار مناسب با شرایط اطراف خود را انتخاب می کنند. همچنین، در بعضی از مدل های جایگزین برای مدل استاندارد کوانتومی،«موج راهنما» یا «میدان اطلاعات» مطرح است که اینها همگی اشاره ای بر امکان شعورمندی ذرات فیزیکی دارد. این نگرش که ذرات دارای شعور هستند، در رشته های مختلفی مانند کشاورزی،پزشکی،زیست شناسی و اخلاق، تأثیرات و کاربردهایی دارد.