نام پژوهشگر: طاهره راسخ

بررسی تطبیقی حقیقت وحی در حکمت متعالیه و علم کلام
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه شیراز - دانشکده الهیات و معارف اسلامی 1391
  طاهره راسخ   لاله حقیقت

هدف از این تحقیق بررسی حقیقت وحی است و پاسخ به این پرسش که آیا تلقی فیلسوفان بخصوص در حوزه حکمت متعالیه با متکلمین اسلامی نسبت به این حقیقت یکسان است یا خیر؟ برای این منظور به بررسی و تطبیق دیدگاه فرق مهم کلامی و دیدگاه ملاصدرا به عنوان موسس حکمت متعالیه پرداخته ایم. ابتدا پیشینه ی مباحث مرتبط با وحی را بررسی کرده و در گام دوم مسأله وحی را درآثار ملاصدرا و متکلمان مورد تحقیق و تطبیق قرار داده ایم. در این پژوهش آشکار شد که ملاصدرا و متکلمان پیشین حقیقت وحی را فیضی از جانب خداوند می دانند که به افراد خاص افاضه می شود ولی در مورد نزول وحی بین متکلمان و صدرا اختلاف وجود دارد. برخی از متکلمان واسطه فیض را نادیده می گیرند و معتقدند که فیض، مستقیماً از جانب خداوند به نبی می رسد. اما ملاصدرا وجود نبی را دارای مراتب طولی می داند که در هر مرتبه، معارف وحیانی را متناسب با آن دریافت می کند. در این میان ما نگاهی داشتیم بر تعریف و خصوصیات نبی و نزاع های کلامی در زمینه صفت تکلم و مقایسه آن با نظر صدرا. و دانستیم اشاعره معتقدند که کلام خدا از جنس اصوات و حروف نیست بلکه کلام نفسانی است که قدیم و غیر مخلوق می باشد، اما در مقابل معتزله و امامیه وحی را مانند کلام انسان می دانند و در نتیجه آن را حقیقتی تدریجی و حادث محسوب می کنند. اما صدرا این نظرات را نوعی افراط و تفریط می داند. و در گام آخر نسبت وحی با تجربه دینی مورد بررسی قرار گرفت و آشکار شد این تصور که وحی همان تجربه دینی است، تصوری باطل می باشد.