هدف از انجام این تحقیق، بررسی توزیع جغرافیایی برخی از متغیرهای زبانی، شامل متغیرهای واجی، ساختواژی، واژگانی و نحوی در شهرستان سیرجان و تهیه ی اطلس زبانی این منطقه است. با تهیه ی نقشه های زبانی، می توان تنوعات گویشی مناطق مورد بررسی را مشاهده کرده و اطلاعات گویشی را در اختیار مخاطب قرار داد. این پژوهش، به بررسی و مقایسه ی 178 صورت زبانی در 27 منطقه از شهرستان سیرجان می پردازد. برای تعیین متغیرهای زبانی از گویشوران زن و مرد مسن، کم سواد یا بی سواد گفتار آزاد تهیه شده و داده های جمع آوری شده مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. سپس، پرسشنامه ای با 178 پرسش تهیه گردیده و در پایان، بر اساس داده های به دست آمده، تفاوت ها و شباهت های گویش های منطقه نشان داده شده است. بعضی از معادل های فارسی میانه ی متغیرهای زبانی نیز در نقشه ها به نمایش گذاشته شده است. مهمترین فرایندهای واجی شناسایی شده در گونه های زبانی رایج در منطقه، عبارتند از: افراشتگی واکه ای، افتادگی، پیشین شدگی و پسین شدگی واکه ای، حذف، افزایش و کشش جبرانی. بررسی های انجام شده، نشان می دهد که متغیرهای ساختواژی، واژگانی و نحوی تا حد نسبتاً زیادی مشابه هم به کار می روند. اما به دلیل وجود برخی از تفاوت ها در رفتار زبانی گویشوران، می توان برای گویش سیرجانی، لهجه های متمایزی در نظر گرفت که بارزترین آن ها لهجه ی به کار رفته در منطقه ی خانه سرخ (لهجه ی گداری) می باشد. در این پژوهش، به گویش غیرسیرجانی کولیان ساکن در سیرجان نیز اشاره شده است. این کولیان به هر دو گونه ی زبانی سیرجانی و کولی صحبت می کنند.