مقدّمه و هدف یکی از مشکلات شایع دهان و دندان سایش دندانی یا اروژن می باشد. اروژن به تخریب پیشرونده نسج سخت دندانی در اثر روند شیمیایی و بدون دخالت باکتری گفته می شود. از مهم ترین عوامل ایجاد کننده اروژن استفاده از مواد غذایی اسیدی بویژه نوشابه های گازدار می باشد. با توجه به وجود رابطه بین اروژن و مصرف نوشابه های گازدار، بررسی اثر این نوشیدنی ها در ایجاد اروژن دندانی ضروری به نظر می رسد. هدف از این مطالعه مقایسه ریز سختی و ریز ساختاری دندا ن های شیری و دائمی پیش و پس از قرارگیری در معرض نوشیدنی های گازدار و بررسی تأثیر آن ها بر روند تخریب مینای دندان می باشد. روش کار و مواد این بررسی بر روی 30 دندان مولر شیری و 30 دندان پرمولر دائمی سالم که به مدت 30 روز در فرمالدهید 2% ضد عفونی شده اند انجام گردیده است. پس از جداسازی تاج از ریشه، دندان ها به طور تصادفی به شش گروه ده تایی تقسیم شدند. دندان ها به طور جداگانه در آکریل با دو سطح بالا و پایین موازی با سطح افق به گونه ای مانت گردیدند که پنجره ای به ابعاد 2 × 2 از سطح باکال خارج از آکریل باقی ماند تا بتوان سختی سنجی ویکرز را انجام داد. پس از پالیش سطح هر دندان با کاغذ های سیلیکون کارباید ریز سختی اولیه سطح دندان ها با دستگاه سختی سنج ویکرز اندازه گیری گردید. هر گروه ده تایی دندان به طور جداگانه در 15 میلی لیتر نوشیدنی به مدت 5 دقیقه غوطه ور شد و سپس درون بزاق مصنوعی قرار گرفت، این سیکل دو بار در روز تکرار شده و به مدت 5 روز ادامه داشت. نوشیدنی های مورد استفاده ماءالشعیر، نوشابه رژیمی زیرو و دوغ گازدار می باشد که به علّت شیوع مصرف آن ها انتخاب گردیده و ph، اسیدیته کل، کلسیم و فلوراید آن ها مورد بررسی قرار گرفت. در پایان روز اول و روز پنجم نیز ریز سختی نمونه ها بررسی شد. یک نمونه در هر گروه بعد از قرارگیری در معرض نوشیدنی با میکروسکوپ الکترونی نگاره مورد بررسی ریز ساختاری قرار گرفت. بررسی ریز سختی نمونه ها بوسیله آنالیز واریانس عاملی و آزمونt مستقل و مقایسه ریز سختی های اندازه گیری شده در سه نوبت، توسط آزمون طرح اندازه های تکراری و آزمون تعقیبی bonferroni انجام گردید. یافته ها با افزایش زمان تماس نمونه با نوشیدنی ریز سختی آن ها کاهش یافت. در پایان روز اول تغییرات ریز سختی دندان های شیری با یکدیگر اختلاف معنا داری نداشتند، دندان های شیری تغییرات ریز سختی بیشتری نسبت به دندان های دائمی نشان دادند. بیشترین تغییرات ریز سختی دندان های دائمی به ترتیب در مورد نوشابه، ماءالشعیر و دوغ مشاهده شد. بررسی تغییرات ریز سختی پس از پنج روز سیکل غوطه ور سازی بوسیله آنالیز واریانس عاملی نشان می دهد که فقط نوع دندان روی تغییرات ریز سختی تأثیر داشته است و تغییرات ریز سختی در دندان های دائمی بیشتر بوده است (001/0p<) و انواع نوشیدنی ها تأثیر متفاوتی بر کاهش سختی نداشته اند (622/0p=). سنجش نوشیدنی ها پایین تر بودن کلسیم،ph و اسیدیته کل نوشابه را نشان داد. در بررسی تصاویر sem تخلخل بیشتر در سطح مینای دندان های شیری مشاهده شد. نتیجه گیری تأثیر نوشیدنی ها بر ریز سختی سطح دندان های شیری در مقایسه با دندان های دائمی بیشتر است. نوشابه رژیمی زیرو ریز سختی دندان را نسبت به سایر نوشیدنی ها بیشتر کاهش می دهد و دوغ گازدار ریز سختی دندان را کمتر کاهش می دهد. کلمات کلیدی: دندان شیری، دندان دائمی، اروژن دندانی، ریز سختی، دستگاه سختی سنج ویکرز