چکیده یکی از دلایل عمده کاهش محصول گندم دیم در مناطق سرد و معتدل ایران، تنش خشکی در اواخر فصل رشد می باشد. به منظور شناسایی ژنوتیپ های مقاوم به خشکی و ارزیابی برخی از صفات مهم مرتبط با تحمل تنش خشکی در ارقام گندم نان آزمایشی در معاونت موسسه تحقیقات دیم (ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم سرارود واقع در استان کرمانشاه) در سال زراعی 90-1389 اجرا شد. در این تحقیق 13 ژنوتیپ پیشرفته و 3 رقم شاهد گندم نان (ریژاو، سرداری و آذر2) از نظر تحمل تنش خشکی و ویژگی های فیزیومورفولوژیک آن ها در دو شرایط آبیاری تکمیلی و دیم در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار مورد ارزیابی قرار گرفتند. در شرایط دیم بیشترین میزان عملکرد برای ژنوتیپ های 7 (2326 کیلوگرم در هکتار) و 9 (2357 کیلوگرم در هکتار) و در شرایط آبیاری تکمیلی در ژنوتیپ 2 (3432 کیلوگرم در هکتار) اندازه گیری شد. در شرایط دیم و آبیاری تکمیلی، پر محصول ترین رقم شاهد، آذر-2 و پس از آن رقم تازه معرفی شده ریژاو بودکه در شرایط دیم ژنوتیپ های 4، 7 و 9 نسبت به ارقام شاهد ریژاو، سرداری و آذر 2 برتری غیر معنی دار نشان دادند. در شرایط آبیاری تکمیلی، ژنوتیپ های 2، 3 و 12 نسبت به همه ارقام شاهد برتری غیر معنی دار نشان دادند. ژنوتیپ 12 که در شرایط دیم دارای کمترین عملکرد بود در شرایط آبیاری از هر سه رقم شاهد عملکرد بیشتری داشت. در هر دو شرایط دیم و آبی تعداد دانه در سنبله ژنوتیپ 6 بیشترین میزان بود. از نظر سرعت رشد اولیه در شرایط دیم ژنوتیپ 2 و در شرایط آبیاری ژنوتیپ 13برترین مقدار را دارا بودند. برای سرعت رشد در بین ارقام شاهد رقم آذر 2 در شرایط دیم و آبیاری تکمیلی برتر بودند. کمترین میزان آب از دست رفته در شرایط آبیاری تکمیلی و دیم به ترتیب در ژنوتیپ های 7 و 9 ثبت گردید؛ در بین ارقام شاهد در شرایط دیم رقم آذر 2 و در شرایط آبیاری رقم سرداری دارای کمترین میزان آب از دست رفته بودند. برای شاخص sti ژنوتیپ 2 و در میان ارقام شاهد آذر 2 بیشترین مقدار sti را کسب نمودند. ژنوتیپ های 2، 3 و 9 برای شاخص sti به نسبت بهترین رقم شاهد یعنی آذر 2 برتری داشتند.