این پایان نامه در چهار فصل تنظیم شده است.در فصل اول به طرح تحقیق وتعریف مسأله ،در فصل دوم داستان ،رمز ، تمثیل ونمونه های از داستان رمزی،در فصل سوم معرفی رساله الطیرها،در فصل چهارم ریخت شناختی ورمز گشایی پرداخته شده است . رساله الطیرها از جمله اثار ادبی هستند که اغلب به قلم فلاسفه وعرفا به نگارش در آمده اند برخی از این آثار چون رساله الطیر ابن سینا ، غزالی ، ابو الرجا چاچی ، عین القضاه همدانی ،سهروردی وعطار بیان سفر روح به عالم علوی است . در این رساله الطیرها مرغان نمادی از روح اند که می خواهند به اصل خود ؛یعنی پادشاه (سیمرغ) دست یابند ، اما در منطق الطیر سنایی وخاقانی ونجم الدین رازی موضوع متفاوت است در رساله الطیر سنایی صحنه تسبیح مرغان به تصویر کشیده شده ودر منطق الطیرخاقانی صحنه برگزیدن زیباترین گل . در رساله الطیر نجم رازی مرغان برای فریاد خواهی قیام کرده اند .

حافظ افزون بر تأثّر مستقیم و الهام مستمر از آیات قرآن کریم در الفاظ ، گزاره ها ، تعبیرات ، اسلوب ها و شگردهای تصویرسازی خود نیز تحت تأثیر قرآن کریم و آثار تفسیری و دیدگاههای بلاغی ِبرخی قرآن پژوهان متقدم قرار داشته است . او با مطالعه بعضی تفسیرهای قرآن کریم – که به جنبه های ادبی قرآن نیز پرداخته اند - بویژه تفسیر کشّاف زمخشری ، به طور غیر مستقیم با دیدگاههای معطوف به اعجاز بیانی قرآنِ عبدالقاهرجرجانی نیز آشنا شده و براین مبنا به ساختار غزلیاتِ خود هویتی ممتاز بخشیده است . در دیدگاه جرجانی رابطه لفظ و معنی از سطح رابطه دال و مدلول فراتر می¬رود و بعد سومی می یابد که وی آن را با عنوان "نظم " یا "نظام " بیان می کند . در حقیقت ، نظم در متن ادبی ، حاصلِ ترتیب و چیدمان خاص الفاظ و کلمات در یک ساخت مشخص است . تعمّق حافظ در "ساختار قرآن کریم" و آگاهی و بهره گیری وی از عنصر " نظم" ، ساختاری ویژه را در غزلیاتش رقم زده است ؛ و روساختی به ظاهر گسسته با ژرف ساختی پیوسته و "دوری" را به بار آورده است . این تحقیق ، درصدد بازکاوی تأثُر حافظ از " نظریه نظم " در شکل دهی به ساختارِ غزلیات است . این جستار مدعی است "نظریه نظم " جرجانی موجب "دوری" شدن برخی غزلیات حافظ گردیده است . نتیجه تحقیق نشان می¬دهد ، با بهره گیری از نظریه انسجام هالیدی ، بهتر می توان به چگونگی تأثر حافظ از "نظریه نظم" جرجانی پی برد .

گلستان سعدی در میان متون قدیمی ادبیات فارسی از جایگاه ویژه ای برخوردار می باشد. این کتاب از دیرباز چه در ایران و چه در خارج از کشور مورد توجه بسیار قرار گرفته است و تاکنون شرح های گوناگون در شبه قاره هند، امپراطوری عثمانی و ایران بر آن نوشته شده است.گلستان به زبان های گوناگون ترجمه شده است. همچنین بسیاری از محققان و ناقدان آن را تصحیح و یا بر آن حاشیه نوشته اند.شرح های گلستان را می توان به دو دسته شرح های کامل و شرح های مختصر یا توضیح لغات مشکل تقسیم بندی کرد.در این تحقیق برای اولین بار به نقد و بررسی شرح های کاملی که ((بر گلستان سعدی)) در ایران نوشته شده و به چاپ رسیده اند به ترتیب تاریخ تحریر آن ها، پرداخته شده است.همچنین با توجه به کثرت شرح های نوشته شده بر گلستان در شبه قاره هند و آسیای صغیر (ترکیه) نمونه ای از شرح های شبه قاره و آسیای صغیر که به زبان فارسی نوشته شده و به چاپ رسیده اند نیز نقد و بررسی شده اند.با توجه به این تحقیق می توان چگونگی روش شرح نویسی شارحان، دریافت میزان پرداختن به هر کدام از موضوعات لغوی، دستور زبانی و یا تحلیلی در یک، یک شرح ها، شناخت شرح جامع و کامل و همچنین زمینه ای برای نوشتن یک شرح جدید که عاری از نقص های رایج در شرح های موجود می باشد، دریافت.