داده های مورد استفاده در این پژوهش، شامل 228237 رکورد روزآزمون شمار سلول های بدنی در نوبت اول شیردهی 29151 رأس گاو هلشتاین در 396 گله از 19 استان کشور می باشد، که طی سال های 1382 تا 1389 تولید داشتند. به منظور بررسی اثرات عوامل محیطی بر نمره سلول های بدنی شیر از رویه مدل مختلط نرم افزار9.1 sas استفاده شد. برای آنالیز ژنتیکی داده ها، از دو مدل روز آزمون با ضرایب تابعیت تصادفی و ثابت استفاده شد. در هر دو مدل، اثرات ثابت گله، سال تولید، فصل تولید، استان، سطوح مختلف تولیدی و متغیرهای همراه سن گاو در هنگام رکوردبرداری، درصد ژن هلشتاین و روزهای شیردهی گنجانده شدند. تابع چند جمله ای لژاندر با درجات برازش مختلف برای مدل های تصادفی و ثابت در خصوص تنوع ژنتیکی افزایشی و محیط دائمی در نظر گرفته شدند که درجه برازش 2 به عنوان بهترین مدل انتخاب شد. اجزای واریانس (کواریانس) ژنتیکی و فنوتیپی نمره سلول های بدنی توسط روش حداکثر درستنمائی محدود شده برآورد شدند. وراثت پذیری نمره سلول های بدنی در همه ماه های شیردهی کمتر از 1/0 بود. پائین ترین و بالاترین مقادیر وراثت پذیری به ترتیب در ماه های اول و دوم (042/0) و نهم و دهم (062/0) بدست آمد. با افزایش فاصله بین ماه های شیردهی، همبستگی های ژنتیکی افزایشی و محیط دائمی کاهش یافتند. همبستگی بین ارزش های اصلاحی پیش بینی شده نمره سلول های بدنی 100 گاو برتر با مدل تابعیت تصادفی در ماه های شیردهی مختلف با افزایش فاصله ماه ها کمتر شد. در مدل تابعیت تصادفی، روند ژنتیکی نمره سلول های بدنی در سال تولد برای نرها 011/0 و برای فرزندان 001/0 در سال زایش برآورد گردید و این مقادیر به لحاظ آماری معنی دار بودند (001/0p> ). در مدل تابعیت ثابت نیز این مقدار برای فرزندان 001/0 به دست آمد و به لحاظ آماری معنی دار بود (001/0p> ). روند فنوتیپی برای حیوانات 136/0- برآورد گردید که از نظر آماری معنی دار بود (001/0p> ). این نتایج بیانگر آن است که در طی سال های 1382 تا 1389 پیشرفت ژنتیکی در کاهش شمار سلول های بدنی و وقوع ورم پستان در گله های مورد مطالعه در جهت عکس شده است.