نام پژوهشگر: ضحی ربانی خوراسگانی
ضحی ربانی خوراسگانی حسین سلیمی
در این پایان نامه به بررسی تاثیر صهیونیزم بر تحولات سیاسی اروپا و همچنین نگرش نخبگان ایرانی در این ارتباط پرداخته شده است.سوالی که پایان نامه فوق حول پاسخ به ان طرح گردیده اینکه ایا از دید نخبگان ایرانی صهیونیزم بر تحولات سیاسی اروپا تاثیرگذار بوده است ؟ فرضیه مورد نظر در پاسخ به این سئوال این است که از دید نخبگان ایرانی صهیونیزم بر تحولات سیاسی اروپا تاثیر گذار می باشد. در این ارتباط این پایان نامه در چهار بخش اصلی تنظیم گردیده است . در بخش اول با عنوان تاریخچه به منظور ارائه پیشینه ای از نقش و تاثیر یهود و صهیونیزم در اروپا با توجه به مستندات تاریخی ، و تطابق نظرات و نگرش نخبگان ایرانی یا واقعیات تاریخی ، پیشینه ای از یهود در اروپا و ریشه های جریان صهیونیزم مورد بررسی قرار گرفته است .در این بخش امده که یهودیان از نسل فرزندان یعقوب فرزند اسحاق و نواده حضرت ابراهیم می باشند. ابراهیم از بابل به کنعان مهاجرت نمود و در زمان یوسف فرزند یعقوب یهود از کنعان به مصر مهاجرت نمود . پس از یوسف مورد ازار مصریان بوده ، در زمان حضرت موسی به کنعان بازگشته و با جنگ با کنعانیان توانتستند در زمان داوود و فرزند وی سلبمان حکومتی در اورشلیم تشکیل دهند. اما پس از مدتی با هجوم بابلیان و اشوری ها حکومتشان از هم پاشید . پس از ان مدتی تحت قلمرو پارسها ، اتنی ها و رومیان بودند. در این هنگام حضرت مسیح در میان قوم یهود به پیامبری رسید.بزرگان یهودی که موقعیت سیاسی و اقتصادی خود را در خطر می دیدند، به انکار وی پرداخته و او را به حاکم رومی شهر تسلیم نمودند تا به صلیب کشاند.پس از شورش یهودیان علیه رومیان در سال 60 میلادی،اورشلیم توسط رومیان تخریب شد و یهودیان در سراسر قلمرو امپراطوری روم از جمله مناطق اروپایی پراکنده شدند. در دوران قرون وسطی بیشتر به امور تجارت و بازرگانی اشتغال یافتند. با اغاز جنگهای صلیبی بین مسیحیان و مسلمانان به علت ناامن شدن راهها و تجارت یهودیان به معاملات مالی و اخذ ربا به اروپائیان و پادشاهان اروپایی مشغول شدند که به علت جنگهای صلیبی نیاز مبرمی به پول داشتند. از انجایی که اخذ ربا توسط کلیسای کانولیک به شدت نهی شده بودانحصار این معاملات در دست یهودیان قرار گرفته و توانستند از این طریق به ثروتهای کلانی دست یابند. این امر حساسیت اروپائیان را در پی داشته و مزید بر اختلافات مذهبی گردیده و امواجی از یهود هراسی و یهود ستیزی را در این دوران در اروپا رقم زد. و این در حالی بود که در این هنگام یهودیان در سرزمین های اسلامی از جمله بغداد و اندلس با برخورداری از کلیه حقوق شهروندی و سیاسی همانند سایر اتباع برخوردار بوده و حتی از موقعیت های بالاتری برخوردار بودند. عصر جدید اروپایی در حالی اغاز شد که یهودیان به مدد ثروتهای کلانی که در دوران قرون وسطی و جنگهای صلیبی به واسطه اشتغال به تجارت و اخذ ربااندوخته بودند توانستند به موقعیت بالایی از لحاظ اقتصادی و بالتبع ان اجتماعی دست یابند و عصر جدید اروپایی در تمامی ابعاد ان از یهودیان تاثیر پذیرد. یهودیان مهاجر از شبه جزیره ایبری با استقرار در مناطق ایتالیا ، و انتقال دانش مسلمانان توانستند در رنسانس یا نوزایی فلسفی هنری ایفای نقش نمایند. در هنگام کشف امریکا توسط کلمب سرمایه یهودیان و مارانوهای مستقر در دربار پادشاهان اسپانیا ایفای نقش نمود. نهضت اصلاح دینی با مقابله با کلیسای کاتولیک و طرح ایده سکولاریسم و جدایی دین از سیاست و فردی نمودن عنصر مذهب ، صحنه را برای ورود یهودیان به اجتماعات اروپایی فراهم اورد. در نهایت اصلاحات اجتماعی ، سقوط نظام فئودالیته و وقوع انقلابات بورژوازی اروپایی و شکل گیری نظام سرمایه داری ، زمینه را برای ارتقا سرمایه داران یهودی در جوامع اروپایی فراهم اورد. با شکل گیری استعمار اروپایی ، سرمایه اران یهودی از شرکای اصلی اروپائیان در استعمار مستعمرات گردیدند. در اواخر قرن نوزده و همزمان با شکل گیری جریانات نایسیونالیستی در کشورهای اروپایی ، بزرگان یهود نیز که از امیزش یهودیان در محیط پیرامونی بیمناک بودند ، در فکر ایجاد دولتی یهودی برامدند. این ایده توسط هرتزل در کتاب دولت یهود تحقق یافت و بدینسان جریان صهیونیزم نمودی عملی به خود گرفت. در ادامه رقابتهای استعماری واز هم پاشیدن امپراطوری عثمانی تلاش برای تصرف مناطق ان بالا گرفت.در این هنگام استعمارگران و از جمله امپراطوری بریتانیا درصدد برامدند تا با ایجاد دولتی دست نشانده در منطقه خاورمیانه به اهداف خویش دست یابند. از دیگر سوی بزرگان و سرمایه داران یهودی در فکر ایجاد دولتی یهودی برامدند. در اثر تبانی امپراطوری بریتانیا و شرکای یهودی شان با تشکیل دولت یهود در فلسطین موافقت به عمل امد. پس از جنگ جهانی دوم و هولوکاست ، سازمان ملل فلسطین را به دو دولت اسرائیل و فلسطین تقسیم نمودو بدینسان ایده صهیونیزم در تشکیل دولتی یهودی تحقق یافت. از پس از جنگ جهانی دوم نیز یهودیان و صهیونیست ها تاثیر بالایی در حمایت اروپائیان و غرب از دولت اسرائیل داشته اند. یهودیان همچنین بر ارکان اقتصادی و همچنین رسانه های جمعی و مطبوعات کشورهای اروپایی تسلط داشته و از طریق ایجاد لابی هایی بر سیاست اروپائیان در قبال منطقه خاورمیانه کننرل دارند. در ارتباط با تاثیر و نفوذ یهودیان بر ارکان اقتصادی ، مالی ، رسانه ها و مطبوعات اروپایی و همچنین سیاستمداران اروپایی به مواردی در بخش دوم اشاره شده است. در بخش سوم تحقیق به کلیاتی در رابطه با مفهوم نخبه پرداخته شده و تاریخچه ای از نظریات نخبه گان ایرانی در دوره های مختلف قبل از انقلاب پرداخته شده است . در این ارتباط نخبگان دوره پهلوی به دو دسته درون حکومتی و برون حکومتی تقسیم شده اند. نخبگان سیاسی درون حکومتی ، از جمله شخص شاه و اطرافیان وی به دلیل پیوندهایی که با امریکا و انگلیس داشتند عمدتا دارای گرایشاتی مثبت به صهیونیزم و دولت اسرائیل بودند. در این ارتباط بسیاری از شخصیتهای حکومتی و نزدیکان شاه از اعضای فراماسونری ها و بهائیون و دارای ارتباطی نزدیک با یهودیان و حافظ منافع اسرائیل بودند . در همین راستا حکومت شاه سعی داشت هرچند در خفا با اسرائیل دارای رابطه باشد.و این امر به مخالفت نخبگان سیاسی بیرون از حکومت برمی گشت. بسیاری از اساتید دانشگاه ، دانشجویان ، نویسندگان ، روحانیون و سایر نخبگان سیاسی بیرون از حکومت نظر مساعدی نسبت به صهیونیزم و دولت اسرائیل نداشته و عمده مردم ایران به تاثیر از روحانیت و مرجعیت شیعه مخالف صهیونیزم و برقراری ارتباط با دولت اسرائیل بودند. نهایتا در بخش چهارم نگرش نخبگان سیاسی پس از انقلاب به روشهای میدانی و از طریق پرسشنامه مورد بررسی قرار گرفته است. در این دوره نیز نخبگان به دو دسته نخبگان درون حکومتی و بیرون حکومتی تقسیم شده و از هر دسته چند نمونه مورد پرسش قرار گرفته است. در طیف نخبگان درون حکومتی نمایندگان مجلس و کارشناسان وزارت خارجه و در طیف نخبگان برون حکومتی ، روحانیون ، روزنامه نگاران ، دانشگاهیان شامل اساتید و دانشجویان ، پزشکان و روزنامه نگاران از دو طیف مورد پرسش قرار گرفته اند. میانگین سنی پرشس شوندگان 40 سال بوده که در نخبگان درون حکومتی 44 سال و در نخبگان بیرون حکومتی 38 سال بوده است.45% پرسش شوندگان دارای مدرک کارشناسی ارشد ، 23% مدرک کارشناسی و 23% نیز دارای مدرک دکتری بوده اند. در ابتدای پرسش نامه در مورد ماهیت و هدف نهایی صهیونیزم سوال شده که ایا هدف نهایی ان تنها تشکیل دولتی یهودی است ، یا اینکه تشکیل دولت یهود تنها به عنوان اولین گام صهیونیزم در تحقق به اهداف جهانی خویش است. تنها 28% از پاسخ دهندگان معتقد به دیدگاه اول بوده و 72% تشکیل دولت یهود را ابزاری در جهت تحقق اهداف جهانی ان دانسته اند. در سوالات بعدی نظر نخبگان پیرامون تاثیر صهیونیزم بر ارکان اقتصادی ، نهادهای مالی ، مطبوعات و رسانه ها ، نهادهای سیاسی و سیاستگزاری اروپایی به ویژه در رابطه با مسائل خاورمیانه ، مانند جنگهای عراق و افغانستان ، و رشد جریانات اسلام هراسی در اروپا مورد پرسش واقع شده است. نخبگان درون حکومتی در تمامی موارد فوق تاثیر زیادی برای صهیونیزم قائل بوده اند. نخبگان بیرون حکومتی نیز تاثیر صهیونیزم بر نهادهای مالی ، مطبوعات ، سیاستمداران و سیاستگذاری ها در اروپا ، به ویژه سیاستهای خاورمیانه ای اروپا و رشد جریان اسلام هراسی زیاد دانسته ولی نقش صهیونیزم در نهادهای امنیتی اروپایی و سیاست اروپائیان در قبال جنگهای افغانستان و پاکستان را درحد متوسطی دانسته اند.