مسجد به عنوان یکی از مهمترین نهادهای دینی – فرهنگی ایران در عصر قاجار، علاوه بر کارکرد دینی، دارای کارکردهای متنوع آموزشی، تربیتی، رسانه ای، قضایی، اجتماعی و سیاسی بود. با عنایت به این که تنوع نقش های مسجد متأثر از زمینه ها و شرایط اجتماعی بود، با بروز تغییرات اجتماعی که در نتیج? فرآیند اصلاحات در دور? قاجار به وجود آمد، باید انتظار داشت که آثار این تغییرات در کارکردهای مسجد هم که جایگاهی مهم در نظام اجتماعی جامع? ایران در عصر قاجار داشت، بازتاب یابد. در رسال? حاضر، کارکردهای سیاسی – اجتماعی مسجد با تأکید بر این مسأله مورد پژوهش قرار می گیرد که:آیا با تغییر شرایط اجتماعی جامع? ایران در عصر قاجار،تغییری در کارکردهای سیاسی- اجتماعی مسجد ایجاد شد؟. هدف این پژوهش، تدارک زمینه های لازم برای مطالعات مربوط به نقش و جایگاه نهادهای اجتماعی در جامع? ایرانِ عصر قاجار، جمع آوری اطلاعات لازم برای تدوین تاریخ نهادهای اجتماعی در ایرانِ دور? قاجار و نیز بازشناسی کارکرد های مسجد در جامع? ایران است. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی – تحلیلی و روش گردآوری داده ها کتابخانه ای است.

چکیده ندارد.