کانسار نوچون، با ذخیره قطعی حدود 268 میلیون تن با عیار میانگین 034/0 درصد مولیبدن (عیار حد 100ppm) و 62 میلیون تن با عیار متوسط 43/0 درصد مس (عیار حد 25/0 درصد)، اولین رخداد از کانه زائی پورفیری سرشار از مولیبدن امام نستا فقیر از مس در ایران است که اخیرا مورد اکتشاف قرار گرفته است. این کانسار در دامنه شمال شرقی با تولیت ممزار واقع شده است و دگرسانی و کانه زائی در پیوند با یک توده گرانوپورفیبری کوراتزمونزونینی به سن نسبی الیگو-میونسن حادث شده است. بر پابه مطالعه حاضر، عمده کانی سازی مولیبدن و مس در کانسار نوچون در چهره رگچه های متقاطع (استوک ورک) و بسیار کمتر بصورت افشان رخ داده است. همراه ی کالکوپیریت با رگچه های کوارتز-مگنتیتی می تواند نشان دهنده تقدم زمانی کانی سازی مس بر مولیبدن در حین دگرسانی پتاسیک کانسار باشد که کانی سازی مولیبدن در این دگرسانی بصورت مولیبدنیت در چهره رگچه های کوارتز-انیدریت-ارتوکلاز ثانویه-بیوتیت ثانویه تجلی یافته است. همبستگی ضعیف ژئوشیمیائی بین مولیبدن و مس در دگرسانی پتاسیک و بویژه در عیارهای بالا نشان از متفاوت بودن شرایط غنی شدگی این دو عنصر در سیالات گرمایی مسئول کانی سازی در دگرسانی مذکور است. حضور رگچه های ضخیم کوارتز-کالگوپیریت-پیریت با هاله سریسیتی که بعضا مستقل و گاهی در داخل رگچه های مراحل اولیه کانی سازی مولیبدن (رگچه های کوارتز-مولیبدنیتی با هاله بیوتیتی) نفوذ نموده اند و همچنین رخداد رگچه های کوارتز-مولیبدنیت بدون هاله دگرسانی بویژه در بخش هیا سیلیسی شده افزایش نسبی عیار مس و تا حدودی مولیبدن را در کانسنگ های موجود در زون دگرسانی فیلیک (سریسیتی و سیلیسی ) به همراه داشته است. وجود همبستگی مثبت بین عیارهای مولیبدن و مس در کانسنگ های با دگرسانی فیلیک که زون دگرسانی پتاسیک را متاثر کرده است می تواند نشان دهنده رفتار مشابه این دو عنصر در طی تشکیل و تکامل محلول های گرمایی مسئول دگرسانی و کانی سازی زون فیلیک کانسار باشد. بر اساس این مطالعه مشخص شد که تمرکز اصلی کانه زائی مولیبدن در بخش های عمیق تر (دگرسانی پتاسیک) نسبت به مس (دگرسانی فیلیک پوشاننده زون پتاسیک) حادث شده است، در نتیجه کانسنگ های پرعیار از مولیبدن از مس خیلی زیادی برخوردار نیستند وبالعکس مطالعه حاضر نشان داد که کانسار نوچون در زمره کانسارهای تیپ مولیبدن – مس پورفیری گروه بندی می شود. ویژگی های سرشار از مولیبدن و فقیر از مس کانسار نوچون می تواند نتیجه ترکیب تقریق یافته تر استوک مولد آن باشد. تفریق گسترده و طولانی مدت به همراه اشباع دیرهنگام از آب در ماگمای مادر چنین توده ای توانسته مولیبدن را به مقدار قابل توجهی نسبت به مس از داخل مذاب نهائی به فاز سیال سرشاز از آب ، عناصر قلیائی و سیلیکا تفکیک نماید که در نتیجه کانسار مولیبدن –مس پورفیری را بسازد.

به منظور ارزیابی پتانسیل کانه زائی مس و دیگر عناصر همراه در سازند بازالتی سلطان میدان واقع در شمال شاهرود، روش اکتشافی رسوب آبراهه ای و کانی سنگین مورد استفاده قرار گرفته است. به این منظور، تعداد 68 نمونه رسوب آبراهه ای از جزء 80- مش و 6 عدد نمونه کانی سنگین از جزء 20- مش از شبکه نمونه برداری بهینه برداشت گردید. نمونه های رسوب آبراهه ای برای عناصر مس، سرب، روی، کبالت، منگنز، آهن و نیکل به وسیله دستگاه جذب اتمی در مجتمع مس سرچشمه تجزیه و نمونه های کانی سنگین در سازمان زمین شناسی کشور مطالعه و شناسائی شدند. پردازش آماری داده های زمین شیمیائی منجر به شناسائی عناصر با مقادیر غیر عادی، تفکیک مقادیر غیر عادی از مقادیر زمینه و همچنین روابط بین عناصر شد. در بین عناصر، مس و نیکل دارای نمونه های با ناهنجاری درجه یک و قوی بودند. روابط بین عناصر نشان داد که آهن، سرب و روی با یکدیگر و با عناصر کبالت و منگنز همبستگی مثبت قوی (05/0r?) نشان داده اند. مطالعه نمونه های کانی سنگین، وجود کانی های مگنتیت، هماتیت، گوتیت، لیمونیت، پیریت، اکسید پیریت، اُخری، باریت، آپاتیت، روتیل، زیرکن، نیگرین، آناتاز، اسفن، لوکوکسن، طلا و کانی های سیلیکاته فرومنیزین را نشان داد. پردازش آماری داده های مربوط به نمونه های کانی سنگین، ارتباط معنی داری بین کانی سازی طلا و تیتانیوم با اکسیدهای آهن را نشان داد. نتایج حاصل از پردازش داده های زمین شیمیائی و تلفیق آن ها با نتایج حاصل از الگوی توزیع شکستگی ها در منطقه مورد مطالعه انطباق خوب ناهنجاری های زمین شیمیائی بر مناطق با تراکم شکستگی را نشان داد که بر این اساس مناطق امید بخش برای کانه زائی مس و تیتانیوم شناسائی و جهت انجام اکتشافات بیشتر پیشنهاد می شوند.

موضوع پایان نامه ژنز کانسار سرب و روی با سنگ میزبان رسوبی عمارت استان مرکزی میباشد. فصل اول شامل کلیات فصل دوم زمین شناسی - فصل سوم کانی شناسی کانسن - فصل چهارم زمین شیمی ایزوتوپ گوگرد- فصل پنجم بحث و نتیجه گیری می باشد.

کانسار مس پورفیری سرچشمه که در انتهای جنوب شرقی کمربند تکتونو - ماگمائی ایران مرکزی و در استان کرمان جای گرفته است با ذخیره 1200 میلیون تن کانسنگ سولفیدی با عیار 7/0 درصد مس و 03/0 درصد مولیبدن بزرگترین کانسار مس در ایران و یکی از مهمترین کانسارهای مس پورفیری در دنیا می باشد.بر اساس این پژوهش عیار میانگین طلا و نقره کانسار به ترتیب 60/0 و 22/1 گرم در تن می باشد که با عیار های گزارش شده قبلی اختلاف زیادی دارد. محاسبات ضریب همبستگی و الگوی پراکندگی ژئوشیمیایی و رفتار این عناصر در منطقه درونزادکانسار نشان داد که طلا و نقره با یکدیگر و با مس همبستگی قوی مثبت دارند. طلا و نقره در بخش غنی از مس درونزادو در آندزیت هایی که تحت تاثیر دگرسانی بیوتیتیک شدید قرار گرفته اند، و نیز در استوک سرچشمه که تحت تاثیر دگرسانی پتاسیک و فیلیک قرار گرفته است، حداکثر غنی شدگی را نشان می دهند. ضریب همبستگی مثبت قوی طلا با مس ‏‎(r=0/7)‎‏ در منطقه درونزاد نشان دهنده ته نشینی و تشکیل همزمان مس و طلا به صورت محلول جامد غیرقابل رویت در درون کالکوپیریت و همبستگی مثبت قوی طلا با نقره ‏‎(r=0/6)‎‏ و هر دو با مس ‏‎(r>0/5)‎‏ در منطقه درونزاد، نشان دهنده شرایط مشابه تشکیل این دو عنصر با مس و غنی بودن کانسنگهای عیار بالای طلا از نقره و حضور احتمالی ترکیبی از طلا و نقره قابل رویت به نام الکتروم، به صورت دانه های مستقل یا انکلوزیونهایی در کالوپیریت می باشد. همبستگی مثبت و خوب طلا و نقره با مولیبدن به عنوان محصولات جانبی کانسار از مهمترین خصوصیات ژئوشیمیایی این عناصر در کانسار سرچشمه می باشد و از این نر کانسار سرچشمه یک استثنا محسوب می شود .