با اشغال ایران از سوی متفقین و استعفای رضاشاه در سال 1320 شمسی حیات سیاسی کشور وارد مرحله تازه ای شد و زمینه بسیار مساعدی را برای تشکیل احزاب گوناگون فراهم آورد. حزب توده ایران که هسته اصلی آن گروه ارانی موسوم به «پنجاه و سه نفر» بودند در مهر 1320 با گرایش کادر رهبری به مسکو ، در تهران تشکیل شد. بعد از مدت کوتاهی حزب توانست در استان های اصفهان، آذربایجان، خراسان و گیلان و مازندران کمیته های ایالتی تشکیل دهد. گرچه سه نفر از گروه «پنجاه و سه نفر» از اهالی مازندران بودند ولی ریشه افکار کمونیستی در این استان مربوط به سال هایی است که اشخاصی در این استان اقامت گزیدند که معتقد به افکار کمونیستی بودند و یا تحت تأثیر حزب کمونیست قرار داشتند. احسان طبری نظریه پرداز حزب توده یکی از گروه 53 نفر بود که نقش چشم گیری در اشاعه افکار کمونیستی در بین جوانان و روشنفکران داشت. نورالدین کیانوری نوه ی شیخ فضل الله نوری ، چهره شاخص حزب توده ایران بود که اصالتاً از اهالی مازندران بوده است. کیانوری سالها در هیئت رئیسه حزب توده بوده و سرانجام در سال 1357 توانست به عنوان بالاترین فرد حزب توده قرار بگیرد . حزب توده توانست بزودی در تمام نقاط استان شعباتی دایر نموده و توانست به وسیع ترین فعالیت ها برای متشکل کردن کارگران دست بزند. اعضای حزب ، در پیدایش سازمان های معتبر کارگری و سندیکاهایی مانند: شورای متحده کارگران و زحمتکشان و شورای موتلفه مرکزی کارگران که ده ها هزار کارگر و دسته های مختلف را درسندیکاها متحد سازد. حزب تلاش کرد تا به کارگران ثابت نماید که برای گرفتن هر گونه امتیاز، بایستی تشکل یابند. اما حزب توده برای رسیدن به اهداف خود مشکلاتی داشته که از جمله احزابی وابسته به ارکان دولت مانند حزب وطن وابسته به سید ضیاء الدین طباطبایی و حزب جنگل چالوس که توانستند در مقابل حزب توده ایستادگی کرده و مردم را علیه آنها بسیج کردند و سرانجام هم باعث فروپاشی حزب توده در مازندران شدند.

چکیده ندارد.